مصرف قرص خواب آور در سالمندان
قرص خواب یکی از راههای مقابله با بیخوابی است. حدود نیمی از مردم جهان مشکلات بیخوابی دارند. شاید شما هم برای رسیدن به خواب مناسب به دنبال راه چاره هستید. . این قرصها در کوتاه مدت، اثر مناسبی روی مشکلات خواب میگذارند اما لازم است فرد اطلاعات لازم را در مورد آنها داشته باشد. مصرف مداوم داروهای خواب آور توسط افراد می تواند بهای سنگینی داشته باشد.
بی خوابی چیست؟ چرا دچار بی خوابی می شویم؟
یکی از اختلالات خواب که در روانشناسی مورد مطالعه قرار می گیرد بی خوابی است. بی خوابی عمدتاً ناشی از اضطراب و تنش هیجانی می باشد. احساس عدم امنیت، ترس از تنهایی، افسردگی و مصرف کافئین هم سبب بی خوابی است. در افراد بالای ۶۵ سال بی خوابی بیشتر اتفاق می افتد.
بی خوابی می تواند به شکل های زیر اتفاق بیفتد:
- بیخوابی گذرا (بین چند روز تا یک هفته)
- بیخوابی حاد (بین ۳ هفته تا ۶ ماه)
- بیخوابی مزمن (بیشتر از یک سال) !
عوارض بی خوابی
بیخوابی قدرت ایمنی بدن را کم می کند و به قدرت حافظه و یادگیری افراد نیز آسیب می زند. بی خوابی در سالمندان خطر بیشتری نسبت به سیگار و فشار خون بالا ایجاد دارد و از عوامل مهم مرگ و میر در آنها محسوب میشود. از جمله روش های درمان بی خوابی، استفاده از قرص خواب است. متاسفانه داروهای خواب، معمولا در کوتاه مدت اثر مناسبی روی مشکلات خواب دارند اما در بلند مدت، خودشان مشکلآفرین میشوند. به همین دلیل مراقب سالمند و خانواده سالمند باید در مورد آثار جانبی آنها مطلع باشند.
قرص خواب آور نسخه ای یا بدون نسخه !
قرص خواب آور نسخه ای : بیشتر داروهای خواب آور نیاز به نسخه دارند زیرا اعتیادآور هستند. دوز بالای این داورها برای بیمار خطرناک هستند.حتی قطع مصرف این داروها نیز باید زیر نظر پزشک باشد تا عوارضی برای بیمار نداشته باشند.
قرص خواب آور بدون نسخه : این گروه داروهای ارزانقیمت و ملایمی مانند دیفنهیدرامین و دیمنهیدرینات می باشند. این داروها رخوت، گیجی و خوابآلودگی دارند فرد اما اعتیادآور نمی باشند.
مصرف قرص خواب بدون تجویز پزشک
در مورد عوارض قرص خواب برای سالمندان اطلاعات بدست آورید. برخی سالمندان برای رفع بی خوابی های کوتاه مدت شبانه خود از این داروها استفاده می کنند. برخی داروها با سرکوب سیستم اعصاب مرکزی سالمندان سبب ایجاد آرامش، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب و استرس، خواب آلودگی، سرخوشی، کندی تنفس، کاهش حس تعادل، شل شدن عضلات، قضاوت مختل و واکنش های کند و مردد می شوند، داروهای خواب آور می گویند.
دوز مصرفی قرص خواب خواب آور برای سالمندان
دوز مصرفی قرص خواب مناسبی که در میان سالمندان طرفدار دارد به میزان چهار برابر احتمال بروز مرگ زودرس را در آنان افزایش می دهد! مصرف کنندگان دوز بالای قرص خواب تا ۳۵ درصد نسبت به کسانی که از این داروها استفاده نمی کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری سرطان قرار دارند. در سال های گذشته تحقیق درباره قرص خواب ارتباط این قرص ها با با تصادف های خودرویی و زمین خوردن های خطرناک و مرگبار را آشکار کرده بود. بیماری های قلبی، آلزایمر و اختلالات هورمونی نیز از عوامل دیگری می باشند که می توانند خواب طبیعی را در سالمندان مختل کنند.
بهترین قرص خواب آور برای سالمندان
قرص های خواب اغلب در دو دسته بنزودیازپین و غیر دیازپینی قرار می گیرند. بعضی از آنها ماندگاری کمتری دارند و برخی دیگر ماندگارترند. این داروها از نظر سرعت عمل و اثر بخشی نیز با هم متفاوتند.
دیازپین یه ساختار شیمیایی می باشد که بر گیرنده ها و انتقال دهنده های پیام های عصبی در مغز و قسمت های دیگر بدن اثر بگذارد و بعضی از اونها رو غیرفعال کند تا حالت آرامبخشی ایجاد شود. بنزودیازپین ها برای درمان اضطراب ، تشنج و صرع ، بی خوابی ، پانیک ، اختلال دو قطبی و … بیشترین استفاده را دارند.
اینکه میگویند دارو غیردیازپینی هست این است که ساختار شیمیایی و مولکولی دارو با نوع دیازپینی فرق دارد. البته هردو دسته دیازپینی و غیردیازپینی از نظر اثرات ، مزایا و عوارض ، شباهت های زیادی با هم دارند. نوع غیر دیازپینی برای بی خوابی بهتر جواب میدهد.
چند مثال از قرص های خواب بنزودیاپین دار :
آلپرازولام ، دیازپام ، زاناکس ، لورازپام ، کلونازپام ، تمازپام ، اگزازپام
چد مثال از قرص های خواب غیر دیازپین دار :
زولپیدم امبین ، زالپلون سوناتا ، زوپیکلون
قوی ترین قرص برای رفع بی خوابی
ملاتونین یکی از قرص های خواب آور خوب و بدون ایجاد وابستگی است ، ملاتونین یک جایگزین خوب برای قرص های خواب مضر می باشد. با این وجود ، مصرف خودسرانه آن توصیه نمی شود. ملاتونین هورمون ترشح خواب برای داشتن یک خواب راحت است که اغلب در شب یا تاریکی توسط غده پینه آل در مغز ترشح می شود.
توجه : ملاتونین برای خانم های حامله ، افراد مبتلا به بیماری قلب و عروق ، کلیوی و کبدی … توصیه نمی شود.
عوارض کوتاه مدت مصرف قرص خواب آور برای افراد مسن
- احساس خواب آلودگی و خستگی در صبح روز بعد از مصرف دارو
- عدم هماهنگی در عضلات
- ضعف
- سرگیجه
- احساس گیجی
- آلرژی در سالمند
- تاری دید
- توهم در سالمند
- بی حالی
- سر درد
- مشکلات گفتاری و اختلال تکلم
- ضعف حافظه و قضاوت
- حالت تهوع
- استفراغ و سوزش سر دل
- ایجاد فراموشی پیش گستر به این معنا که خاطرات اخیر را به یاد نمی آورند
- خشونت طلبی و پرخاشگری
- بی خوابی
- تحریک پذیری
- افسردگی و عدم تعادل
موارد بالا همگی از عوارض کوتاه مدت ناشی از مصرف این داروها می باشد.
عوارض بلند مدت مصرف داروهای خواب آور در سالمندان
مصرف این قرص ها سبب می شود که فرد الخصوص سالمندان در دراز مدت دچار اختلالات عصبی و حتی زوال مغزی شود. داروهای خواب آور، داروهایی هستند که با سرکوب سیستم اعصاب مرکزی سبب ایجاد آرامش، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب و استرس، خواب آلودگی، سرخوشی، کندی تنفس، کاهش حس تعادل، شل شدن عضلات، قضاوت مختل و واکنش های کند و مردد می شوند. مصرف دُز بالای این دسته از داروها در سالمندان می تواند به از دست رفتن هوشیاری و حتی مرگ بینجامد. مصرف بیش از حد این داروها در فرد وابستگی روانی و جسمانی نیز ایجاد می کند.
تداخلات دارویی قرص های خواب آور
- الکل، داروهای ضد افسردگی، ضد تشنج ها و آنتی هیستامینها اثرات آرام بخش ها را مضاعف میکنند.
- قرصهای ضد بارداری سرعت دفع داروهای خواب آور را کاهش میدهند.
- سیگار سرعت دفع داروهای آرام بخش را افزایش داده و اثرات آنها را نیز کاهش میدهد.
راهنمای مصرف قرص خواب
قبل از مصرف قرص خواب با پزشک خود مشورت کنید. دوز مناسب توسط پزشک و با توجه به وضعیت جسمی برایتان تجویز می شود. پزشک قرص شما را از لحاظ تداخل با دیگر داروها و بیماری ها بررسی می کند. به طور کلی در زمان مصرف قرص خواب خانواده سالمند یا پرستار سالمند باید به موارد زیر توجه کنند:
- مصرف قرص به همراه غذا در صورت وجود تحریکات گوارشی.
- هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف قرص خواب را بطور ناگهانی قطع نکنید.
- حداکثر مدت زمان مجاز مصرف آرام بخش ها ۲-۴ هفته پیاپی و هفته ای ۲-۳ مرتبه میباشد.
- قرصهای خواب آور را نیم ساعت قبل از خواب مصرف کنید.
- قرص های خواب نباید در دسترس کودکان باشد.
- تا بی اثر شدن کامل اثرات قرص های خواب آور از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند اجتناب کنید.
2 نمونه قرص آرامبخش برای سالمندان و عوارض آنها
قرصهای آرام بخش (TRANQUILIZERS / SEDATIVES) داروهایی هستند که با سرکوب سیستم اعصاب مرکزی (CNS) باعث ایجاد آرامش، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب و استرس، خواب آلودگی، سرخوشی، کندی تنفس، کاهش حس تعادل، شل شدن عضلات، قضاوت مختل و واکنشهای کند و مردد می شوند.
1- قرص آرامبخش تریازولام
قرص تریازولام (Triazolam) از داروهای آرامبخش است که دارای اثرات ضد اضطرابی و آرامبخش بوده و به منظور درمان بیخوابی هم استفاده میشود.
توجه : مصرف آرامبخش تریازولام در دوران بارداری ممنوع است چرا که ممکن است باعث مرگ یا نقص عضو جنین گردد.
عوارض قرص تریازولام
از عوارض این دارو : خوابآلودگی، سرگیجه، مشکلات هماهنگی، تاکی کاردی، خستگی، اختلالات حافظه، گرفتگی عضله، درد، افسردگی، اختلالات بینایی، یبوست، تغییرات طعم، اسهال، خشکی دهان، آلرژی، کابوس، بیخوابی، وزوز گوش، تنفس، ضعف و احتقان میباشد.
2- قرص آرامبخش بوسپیرون
قرص بوسپیرون (Buspiron) از داروهای ضد اضطراب است که برای درمان علائم اضطراب، مثل ترس، تنش، تحریکپذیری و کجخلقی، سرگیجه، ضربان قلب نامنظم و سایر علائم جسمانی، و به عنوان قرص آرامبخش استفاده میشود. این دارو بدون ایجاد تسکین یا سرخوشی قابل توجه اضطراب را کم کرده و هیچگونه اثرات خوابآور، ضد تشنج یا شلکننده عضلانی ندارد.
توجه : استفاده از آرامبخش بوسپیرون برای افراد زیر 18 سال ممنوع است.
عوارض قرص آرامبخش بوسپیرون
از عوارض قرص بوسپیرون : خوابآلودگی، سرگیجه، تهوع، سردرد، عصبانیت، احساس سبکی در سر، هیجان، تپش قلب، تشنج، وزوز گوش، درد گلو، خستگی و خشکی دهان میباشد.
رعایت رژیم غذایی برای درمان بی خوابی
غذاهای زیرا به منوی غذایی روزانه سالمند برای کیفیت بهبود خواب اضافه کنید.
- مواد غذایی سرشار از تریپتوفان
- کربوهیدرات های پیچیده
- غذاهای غنی از منیزیوم
- شیر گرم
- ویتامین های B
برخی محدودیت های غذایی برای پیشگیری از بی خوابی
اگر مواد غذایی و نوشیدنی های زیر را محدود کنید، برای جلوگیری از بی خوابی سالمندان موثر هستند.
- کافئین
- قند و شکر
- چربی های فرآوری شده
- نخوردن قند و شکر
- اجتناب از مصرف قند و شکر برای جلوگیری از بی خوابی
5 تا از قویترین داروهای گیاهی خواب آور
یکی از مشکلاتی که سالمندان دارند تعداد زیاد قرصی است که مصرف می کنند و حتما خوشحال خواهند شد اگر بتوانند بی خوابی خود را با مصرف مکمل های گیاهی یا حتی مصرف خود آن گیاهان به جای قرص خواب، درمان بکنند. در ادامه این مقاله برخی داروهای گیاهی برای درمان بی خوابی شبانه سالمندان را به شما معرفی می کنیم.
بهترین داروهای گیاهی خواب آور |
سنبل الطیب |
|
عناب |
|
دانه های زیره سبز |
|
آب زغال اخته |
|
چای بابونه |
|
خلاصه مطلب قرص خواب
خیلی از افراد در زندگی با شرایطی مواجه میشوند که خواب آنها دچار اختلال می شود. گاهاً افراد به طور خودسرانه از داروهای خواب آور استفاده می کنند بدون آنکه از عوارض آنها اطلاعی داشته باشند. قرص های خواب آور داروهایی هستند که باعث ایجاد حس سرخوشی شده و استرس و اضطراب را کاهش می دهند. البته افراط در مصرف این دسته از داروها گاهی منجر به از دست رفتن هوشیاری و مرگ می شود. توجه داشته باشید که هرگونه مصرف این دارو ها می بایست تحت نظر و تجویز پزشک معالج صورت بپذیرد.
مرکز مهرپرور به دلیل اهمیت این موضوع در مقاله ای دیگر نیز به تشریح و ارائه راهکار برای درمان این اختلال پرداخته است. مقاله درمان خانگی بی خوابی قابل استفاده پرستار سالمند و مخاطبین مرکز مهرپرور می باشد.