تغذیه در سالمندان – مراقبت از سالمندان

در مقاله زیر به بررسی تغذیه در سالمندان – مراقبت از سالمندان می پردازیم .

سالمندان درفرهنگ ما جایگاه ویژه ای دارند فلذا تغذیه به عنوان یکی از مباحث سلامت سالمندان از جمله نکات مهم است که در مراقبت از سالمندان باید بدان توجه داشت، دوران سالمندی با تغییراتی در توان جسمی فرد و حواس او همراه میباشد. کاهش قدرت و توانایی، اختلال در سیستم ایمنی بدن و اختلال در عملکرد ارگان ها از تغییرات دوران سالمندی است. از عوارض مهم دوران سالمندی کاهش حواس فرد  است مثل حس چشایی و بویایی.

مصرف بیش از حد مواد غذایی در سالمندان سبب بروز چاقی در سالمندان و یا گاهی باعث ایجاد برخی بیماری ها مثل دیابت، فشار خون می شود که این بیماری در سالمندان را سوء تغذیه می نامند که در صورت تبدیل شدن به بیماری های مزمن سبب رنج سالمند خواهد شد.

گاهاً سالمندان در اثر کم خوردن به دلیل نبود اشتهاء یا مسائل دیگر دچار سوء تغذیه می شوند ، بنابراین دوران سالمندی  نیازمند مراقبت های خاص تغذیه ای است تا از بروز این مشکلات جلوگیری شود.

میزان انرژی مورد نیاز یک فرد در دوران سالمندی تغییر می کند ، از آنجا که متابولیسم بدن با افزایش سن کاهش می یابد بنابراین فرد سالمند میباید انرژی کمتری دریافت کند .در کنار این موضوع سالمندان به دریافت پروتئین بیشتری در طول روز نیازدارند ، این موضوع به دلیل افزایش تخریب یا کاتابولیسم در بدن به دلیل سالخوردگی است.

از جمله مواد غذایی دیگری که مصرف آن در سالمندان ضروری می باشد مصرف سبزیجاتی به رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج است ضروری است  زیرا ویتامین و املاح مورد نیاز بدن سالمندان را تأمین می کند . همچنین مانع از بروز یبوست در سالمندان می شود. مصرف سبزیجات در سالمندان سبب کاهش چربی خون می شود . سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی یکی از منابع خوب تأمین کننده انرژی برای سالمندان است به صورتی که از دریافت انرژی بیش از اندازه نیزجلوگیری می کند.

در طول سالیان اخیر به دلیل پیشرفت های علم پزشکی و بهداشتی شاهد افزایش عمر انسانها می باشیم ، در عین اینکه پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماریهای مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود الگوی تغذیه سالمند تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند و یا آن‌ها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه سالمند می باشد.

در اثر افزایش سن افراد ، نیاز آنها به دریافت انرژی کاهش می یابد ، همچنین اشتهای آنها نیز کاهش می یابد ، در چنین وضعیتی ار بخواهیم به تغذیه آنها نیز بی توجهی کنیم و آنها مواد مغذی ضروری را دریافت نکنند دچار سوء تغذیه خواهند شد.

چه مسائلی باعث ایجاد مشکلات تغذیه ای در سالمندان می شود .

۱ ـ عوامل جسمانی: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماریهای مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی جسمی‌، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها

۲ـ مشکلات روحی و روانی سالمند: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر

۳ ـ مشکلات اقتصادی سالمند: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در سرای سالمندان

تغذیه در سالمندان – مراقبت از سالمندان درمنزل

مسائل کلی که سالمندان باید بدان توجه داشته باشند .

۱ ـ تعیین وضعیت سلامت با مراجعه به متخصص تغذیه و استفاده از یک الگوی غذایی

۲ ـ بررسی وضعیت بهداشت دهان و دندان

۳ ـ  نوشیدن آب کافی

۴ ـ استفاده از تمام گروه های غذایی در برنامه غذایی

۵ ـ استفاده از مقادیر کافی میوه ها و سبزیجات

۶ ـ قراردادن نان سبوس داردر برنامه غذایی

۷ ـ کاهش مصرف چربی ها و شیرینی جات

۸ ـ مصرف لبنیات به مقدار کافی

۹ ـ  عدم استفاده از مواد کافئین دار نظیر چای و قهوه در بعداز ظهر برای سالمندانی که دچار بی خوابی هستند و استفاده از یک لیوان شیرگرم  قبل از خواب .

۱۰ ـ برای جذب بهتر آهن مواد غذایی  از مصرف چای تا ۲ ساعت بعد از غذا سالمند جلوگیری کرده و لیمو ترش تازه را کنار غذا استفاده کنید .

۱۱ ـ بهتر است از پرستار سالمند بخواهید هر روز سالمند را به مدت نیم ساعت با لباس های روشن مجاب به قرارگرفتن در زیر نورآفتاب کند.

۱۲ ـ به کلیه سالمندان محترم توصیه می‌شود با توجه به شرایط بدنی خود، نرمش و تحرک روزانه را هر چند کم آغاز کنند. حتی ۲۰ دقیقه پیاده‌روی سبک در هوای آزاد می‌تواند در ایجاد نشاط و سلامت سالمندان بسیار مؤثر واقع شود و برای انجام فعالیت‌های سنگین هم بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

تغذیه مردان سالمند و تمایلات جنسی

تحقیقات نشان می دهد که مردان سالمندی که سطح تستوسترون آنان در سطح نرمالی می باشد درگیر ناتوانی جنسی می گردند. و زمانی که مرد مسنی با شکایت از این مشکل به پزشک مراجعه می کند، تقریبا تمام پزشکان  برای سنجش تستوسترون برایشان آزمایش خون را تجویز می نمایند.

این در حالی است که  تقریبا در اکثر موارد این ناتوانی در اثر دیابت یا تصلب شرایین رخ میدهد و فقط در موارد ناچیزی علت این ناتوانی تومورهای مغزی و یا کمبود تستوسترون تشخیص داده می شود. بنابراین بهتر است علاوه برتشخیص سطح تستوسترون و همچنین معلوم نمودن این امر که آیا توموری در مغز وجود دارد یا خیر؟   از تمامی مردانی که با این مشکل به پزشک مراجعه می کنند آزمایش میزان کلسترول و همچنین قند خون(آزمایشHBA1C) نیز گرفته شود.

اکثر قریب به اتفاق مردانی که به ناتوانی جنسی دچار می باشند باید از رژیم های غذایی محدود از کالری و غذاهای پر چربی وکربوهیدراتهای تصفیه شده پیروی نمایند همچنین مصرف داروهای کاهنده قند و کلسترول خون در مواردی لازم مینماید.

تغذیه سالمند و ارتباط آن با فشارخون

برخلاف باورعموم تنها نمک ، چاقی و الکل باعث پرفشاری خون نمیشود بلکه یکی از مهمترین علل این بیماری افزایش سن است. فشار خون بالا با حملات قلبی و مغزی و پیری و مرگ همراه است. تحقیقات نشان داده است که احتمالا رابطه بین افزایش سن و فشار خون میتواند به دلیل  آسیبهایی باشد که به سرخرگهای کلیه وارد میشود.

چنانچه  فشار خون بالا به دلیل افزایش وزن و یا دریافت بیش از حد سدیم و یا الکل رخ داده باشد می توان آنرا جبران کرد. دریافت زیاد از حد نمک موجب نگهداری آب در داخل بدن و افزایش حجم خون و به تبع آن افزایش فشار خون میگردد که البته همانطور که ذکر گردید این حالت برگشت پذیر می باشد.

 در اکثر افراد دریافت زیاد نمک موجب افزایش فشار خون نمیشود و مصرف الکل هم برای مدت زمان کوتاهی فشار خون را بالا میبرد. چاقی از جمله دلائلی است که در هر سنی باعث  افزایش فشار خون میشود که البته با کاهش وزن این حالت نیز از بین میرود.

 همچنین آسیب های سلولهای کلیوی مهمترین علت ابتلا به فشار خون در افراد سالمند میباشد. بهترین راه برای جلوگیری از  آسیب سلولهای کلیوی اصلاح رژیم غذایی و استفاده از میوه ها و سبزیجات و دانه های کامل غلات و حبوبات و مغزها و دانه ها و خودداری از مصرف دانه های تصفیه شده و بدون پوسته غلات و جلوگیری از افزایش وزن در سالمندان میباشد.

بیشتر بخوانید :

تغذیه مناسب برای مراقبـت از سالمند