بیماری های چشم ، علل و علائم
چشمها از مهمترین اعضای بدن هستند و بروز کوچکترین علائم در آنها میتواند زنگ خطری برای بروز یک بیماری شایع چشمی باشد. زمانی در زندگی فرا می رسد که خطر ابتلا به تعدادی از بیماری های چشمی افزایش می یابد با افزایش سن، به خصوص در سن 60 سالگی و بعد از آن، چشمان ما عملکردهای مرتبط با سن را از خود بروز می دهند. در این مقاله از سایت مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور به بررسی علائم و علل انواع بیماری های چشم می پردازیم.
1 – بیماری های چشم : آب مروارید چیست؟
اصولا هرگونه کدورت عدسی چشم را آب مروارید می گویند. عدسی یا لنز داخل چشم، یک بافت پروتئینی فاقد رگ خونی و عصب می باشد. وظیفه اصلی آن شکست نور و کم و زیاد کردن نور وارد شده به داخل چشم، برای دیدن اشیا در فاصله های دور و نزدیک است.
عوامل موثر در ایجاد آب مروارید
- دیابت
- علل ارثی
- سوء تغذیه
- کهولت سن و پیری
- التهاب عنبیه چشم
- نقصان های مادرزادی
- کار زیاد در مقابل آفتاب
- ضربه به چشم و عدسی
- وجود بیماری های ضعیف کننده
- تماس طولانی با نور آفتاب(پرتو فرابنفش)
- مصرف طولانی مدت بعضی از داروها مثل کورتون ها
- ضربه به سر که منجر به اختلال در تغذیه عدسی گردد.
- اشعه های یونیزه(اشعه ایکس)، اشعه گاما ناشی از تلویزیون های قدیمی
این بیماری بیشتر در چه افرادی دیده می شود؟
آب مروارید در هر سنی و در تمامی افراد ممکن است بروز کند حتی ممکن است یک نوزاد به طور مادرزادی، بیماری آب مروارید داشته باشد، ولی بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال و سالمندان بروز می کند.
علایم بیماری آب مروارید
آب مروارید باعث درد، قرمزی ، خارش، آب ریزش و دیگر تغییرات چشمی نمی شود. تنها علامت بارز آن، کاهش دید یا تاری دید می باشد که میزان این کاهش به محل کدورت عدسی بستگی دارد اگر کدورت در مرکز لنز ایجاد شود، کاهش دید درمقابل نور بیشتر خواهد شد و یا ممکن است بیمار نزدیک بین شود.
پیشگیری از بیماری آب مروارید چشم
مصرف داروهای کورتیزونی یا هرگونه داروی دیگری که بر عدسی تأثیر می گذارد، باید به دقت تحت نظر پزشک مصرف شود. بیماری های چشمی که ممکن است باعث آب مروارید شود، باید سریعا درمان شوند. به طور منظم از عینک آفتابی مناسب استفاده شود. از رژیم غذایی که دارای مقادیر مناسب ویتامین آ و بتاکاروتن باشد، استفاده شود.
منابع ویتامین آ
روغن جگر ماهی، هویج (در هویج ماده ای به نام کاروتن وجود دارد که بدن آن را تبدیل به ویتامین آ می کند)، جگر گوساله، جگر مرغ، جگر گاو، پنیر، زرده تخم مرغ، کره تازه، قلوه، در سبزیجات بیش از همه جعفری، کدو، اسفناج، کاهو، شاهی و در میان میوه ها: خربزه، طالبی، گیلاس، موز، خرما، هلو و پرتقال بیش تر از سایر مواد غذایی دارای ویتامین آ می باشند.
آیا ممکن است آب مروارید به آب سیاه تبدیل شود؟
بله،در مواردی که به اصطلاح عموم،آب مروارید خیلی رسیده باشد و تحت عمل جراحی قرار نگرفته باشد، ممکن است به آب سیاه یا (گلوکوم) تبدیل شود که در آن صورت ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای بیمار به دنبال داشته باشد های اخیر، با ابداع تکنیک های نو و اختراع و سایت جدید و لنزهای داخل چشمی، عوارض جراحی آب مروارید خیلی کمتر شده و تقریبا همه ی عوارض عمل را می توان درمان کرد. لذا هر موقع بیمار، دید غیر قابل قبول به دلیل آب مروارید داشته باشد، باید تحت عمل جراحی قرار گیرد، ولی آن چه اهمیت دارد و بیماران باید به آن توجه کنند این است که عمل جراحی را آن قدر به تأخیر نیندازند که به آب سیاه تبدیل شود.
2 – بیماری های چشم : گلوکوم یا آب سیاه
کلمه گلوکوم مانند نام بسیاری از بیماری های دیگر از زبان یونانی گرفته شده است. گلوکوم به معنی رنگ دریاست. این نام گذاری شاید به دلیل تغییر رنگ قرنیه در آب سیاه مادرزادی باشد.گلوکوم یا آب سیاه بیماری ای است که به دلیل افزایش فشار های داخل چشم، عصب بینایی آسیب می بیند.
زیرا عصب بینایی مسئولیت انتقال اطلاعات بینایی به مرکز مغز را برعهده دارد. با آسیب دیدن این عصب در میدان بینایی نقص ایجاد میشود و اگر درمان نشود، احتمال نابینایی کامل بسیار زیاد است.
علل آب سیاه یا گلوکوم
در بعضی موارد عامل به وجود آمدن گلوکوم قابل تشخیص است مانند ضربه به چشم، بعضی از اعمال جراحی چشم و بسته شدن زاویه چشم، اما در بسیاری از موارد گلوکوم یک بیماری با علت ناشناخته است و عوامل ژنتیک و محیطی فراوانی در به وجود آمدن گلوکوم دخالت دارند.
انواع گلوکوم
میتوان گلوکوم را به دو دسته تقسیم کرد:
- گلوکوم زاویه باز
- گلوکوم زاویه بسته
بهتر است بدانید که زاویه چشم به بخشی از چشم گفته میشود که بین عنبیه یعنی بخش رنگی چشم و قرنیه یعنی بخش شفاف چشم قرار گرفته است. به طور معمول در ناحیه جلویی چشم مایعی شفاف در حرکت است؛ این مایع در داخل چشم تولید میشود و از ناحیه زاویه چشم خارج میشود. در صورتی که زاویه چشم دچار آسیب شده باشد یا بسته شود، این مایع نمیتواند از چشم خارج شود و باعث افزایش فشار داخل چشم و به وجود آمدن گلوکوم میشود.بیشتر بیماران با گلوکوم از نوع زاویه باز روبرو میشوند، اما در صد قابل توجهی از بیماران نیز دچار تنگی یا بسته بودن زاویه چشم هستند.
علائم گلوکوم
علائم گلوکوم بر حسب نوع آن متفاوت است:
- گلوکوم مادرزادی : که با علائمی از قبیل سفیدی قرنیه، اشک ریزش، ترس از نور و بزرگی چشم خود را نشان میدهد و ظاهر می شود.
- گلوکوم زاویه باز : در اغلب موارد گلوکوم زاویه باز و همچنین گلوکوم زاویه بسته مزمن، بیمار متوجه وجود گلوکوم نمیشود مگر وقتی که بیماری خیلی پیشرفت کند و اختلال در میدان بینایی به وجودآید .
- گلوکوم زاویه بسته حاد : این بیماری با علائم حاد کم شدن دید در چشم، اشک ریزش، ترس از نور، دیدن هاله و رنگین کمان اطراف نورها، تهوع و استفراغ بروز میکند. در چنین شرایطی، سالمند را باید به صورت اورژانس به چشم پزشک ببرید تا تحت درمان فوری قرار بگیرد.
تشخیص گلوکوم یا آب سیاه
در اغلب موارد معاینه کامل بالینی شامل اندازه گیری فشار داخل چشم، معاینه زاویه چشم، بررسی نمای عصب بینایی و تست میدان بینایی برای تشخیص گلوکوم کافی است؛ ولی در بعضی موارد خاص نیاز به انجام تستهای دیگر مانند تصویربرداری از سر عصب بینایی و شبکیه نیز وجود دارد.
آیا گلوکوم قابل درمان است؟
در روند و مراحل بیماری گلوکوم، عصب بینایی به تدریج آسیب میبیند و سلولهای عصبی موجود در آن به مرگ تدریجی دچار میشوند. وقتی که گلوکوم تشخیص داده میشود برای بخشی از الیاف عصب چشم که از بین رفته است درمانی در حال حاضر وجود ندارد. هدف اصلی از درمان گلوکوم، برای این است که از پیشرفت بیماری گلوکوم جلوگیری کرده و دید باقیمانده برای انجام امور زندگی عادی بیمار حفظ شود. علت انتخاب آب سیاه که نام دیگر همین بیماری است نیز صدمه های غیرقابل برگشت آن به عصب بینایی است. به طوری که اگر درمان مناسب صورت نگیرد شخص به کلی بینایی خود را از دست می دهد و قادر به تشخیص شب و روز م نمی باشد. (سیاهی مطلق)
راههای درمان گلوکوم کدامند؟
در اغلب موارد به جز گلوکوم مادرزادی و گلوکومهای زاویه بسته، درمان با قطرههای چشمی شروع می شود و در صورتی که گلوکوم با درمان طبی کنترل نشود، باید درمانهای دیگر مانند استفاده از لیزر یا سایر اعمال جراحی انجام شود.در گلوکوم مادرزادی و گلوکوم زاویه بسته اغلب نیاز به یکی از روشهای جراحی گلوکوم وجود دارد که چشم پزشک بر حسب شرایط بیمار نوع آن را انتخاب میکند.
هر کس گلوکوم دارد سرانجام دچار نابینایی میشود؟
خوشبختانه با در دسترس بودن داروهای جدید و روشهای نوین جراحی، بسیاری از بیماران مبتلا به گلوکوم میتوانند یک زندگی عادی داشته باشند، اما در صورتی که بیمار توجه لازم به بیماری خود نداشته باشد، این بیماری میتواند به نابینایی منجر شود.
3 – بیماری های چشم : بیرون زدگی چشم
بیرون زدگی چشم زمانی به وجود میآید که یک یا هر دو چشم به علت برخی از انواع ضایعات و اختلالات چشمی از قبیل تورم عضلات چربی و بافتهای پشت چشم از درون کاسه چشم بیرون بیاید. در این شرایط بخش زیادی از قرنیه در معرض هوا قرار میگیرد و به این ترتیب حفظ رطوبت چشم به یک اقدام دشوار تبدیل خواهد شد. گاهی بیرون زدگی چشم میتواند فشار بسیار زیادی را بر عصب بینایی وارد کند و باعث از دست دادن بینایی شود.
علل بیرون زدگی چشم
بیرون زدگی چشم با بیماریها و اختلالات متعددی مانند موارد زیر در ارتباط است :
- آب سیاه
- سرطان خون
- پرکاری تیروئید
علائم بیماری بیرون زدگی چشم
برخی از علائم و نشانههای بیرون زدگی چشم به شرح زیر میباشند:
- درد چشم
- قرمزی چشم
- حالت بیرون زده چشم
- خشکی بیش از حد چشم
- سفیدی قابلمشاهده بین قسمت فوقانی عنبیه و پلک
درمان بیماری چشمی بیرون زدگی چشم
همه موارد بیرون زدگی چشم باعث میشود که بخش بزرگی از آن در معرض هوا قرار بگیرد و سطح چشم خشک شود. در این شرایط برای جبران خشکی چشم استفاده از قطره و اشک مصنوعی میتواند به حفظ رطوبت آن کمک کند. همیشه قبل از استفاده از این محصولات بروشور آنها را مطالعه کنید. متخصص چشم با شما در خصوص مناسب بودن این محصولات صحبت خواهد کرد. در صورتی که علائم و نشانههای شما همچنان باقی بماند باید دوباره به متخصص چشم مراجعه کنید.
4 – بیماری های چشم : سیتومگالوویروس
علل سیتومگالوویروس
علائم سیتومگالوویروس
- نقاط کور یا دید تار
- احساس برق در چشم
- از دست دادن دید محیطی و احساس جسم شناور در چشم
درمان بیماری چشمی سیتومگالوویروس
5 – بیماری های چشم : کوررنگی
علل ایجاد کوررنگی
علائم کوررنگی
- اختلال در تمایز گذاری بین رنگها
- حرکات سریع چشم در برخی موارد نادر
- ناتوانی در مشاهده سایهها یا توناژ برخی رنگها
درمان کوررنگی
6 – بیماری های چشم : انحراف چشم
علل بروز انحراف چشم
علائم انحراف چشم
- لوچی یک چشم
- چرخش سر به یک طرف
- عدم حرکت هر دو چشم با هم
- عدم تقارن نقاط انعکاسی در چشم
درمان انحراف چشم
- چسب زدن یا بستن چشم برای دید بهتر و استفاده از قطره و پماد چشمی کمک میکند.
- استفاده از عینک یا لنز چشمی میتواند به افراد مبتلا به دور بینی درمان نشده که باعث انحراف چشم شده است کمک کند.
- تزریق داروها از قبیل تزریق بوتاکس باعث شل شدن عضلات چشم میشود و به این ترتیب تمرکز کردن را برای چشم در موارد ضروری امکان پذیر میکند.
- انجام عمل جراحی به صاف کردن و بهبود مطابقت عضلات چشم کمک میکند. انجام جراحی به طرز قابل توجهی باعث بهبود سطح انحراف چشم میشود اما در مقایسه با سایر روشهای درمانی یک روش گران قیمت است و با عوارض جانبی بیشتری همراه است.
7 – بیماری های چشم : قوز قرنیه
علل بروز قوز قرنیه
علائم قوز قرنیه
- حساسیت به نور
- دوبینی در یک چشم
- گرفتگی و کشیدگی چشم
- اختلال بینایی در همه جهات
- کاهش بینایی در هنگام شب
- مشاهده چندین تصویر مختلف در هنگام دیدن یک شی
درمان بیماری چشمی قوز قرنیه
- استفاده از عینک یا لنز چشمی در اکثر موارد یک روش موثر برای درمان قوز قرنیه است.
- لنز سخت نفوذ پذیر به گاز برای افرادی تجویز میشود که بیماری آنها پیشرفت کرده است. این نوع لنزها به کمک لایه نرم خارجی لنز با پوشش قرنیه به اصلاح بد شکلی آن کمک میکند.
- انجام جراحی در درصد کمی از مواردی که لنز چشم میتواند باعث اصلاح این اختلال شود برای اصلاح شکل نامناسب چشم تجویز میگردد. عمل جراحی لیزر یک گزینه مناسب برای درمان قوز قرنیه نیست زیرا ریسک آسیب دیدگی بیشتر قرنیه را مطرح میکند.
8 – بیماری های چشم : التهاب مجموعه عنبیه
انواع التهاب مجموعه عنبیه
گروه اول : التهاب بخش جلویی
گروه دوم : التهاب بخش میانی
گروه سوم : التهاب بخش پشتی
علل بروز التهاب عنبیه
علائم التهاب عنبیه
- تاری دید
- قرمزی چشم
- حساسیت به نور
- احساس درد در چشم
- احساس جسم شناور در چشم
درمان التهاب مجموعه عنبیه
- تجویز قطره چشمی به همراه داروی ضد التهاب میتواند به بهبود این اختلال کمک کند. ممکن است قطره چشمی به خوبی به قسمت پشت چشم نفوذ نکند و برای درمان التهاب عنبیه موثر نیست.
- تزریق استروئید در قسمت پشت مجموعه عنبیه درمانی دردناک اما بسیار موثر است.
- مصرف داروهای خوراکی استروئیدی، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن یا داروهای ضد متابولیسم میتواند به درمان این اختلال کمک کند. دز مورد نیاز برای نفوذ به درون مجموعه عنبیه و درمان التهاب آن اغلب با بروز عوارض جانبی در سایر نقاط بدن از قبیل بروز سندروم کوشینگ و آسیب دیدگی کبد، کلیه و استخوان همراه است.