اصول صحیح گاواژ چیست ؟ نحوه مراقبت از بیماران گاواژی چگونه است ؟
برخی بیماریها و حوادث افراد را زمین گیر میکند و مجبور به بستری در بیمارستان و منزل میشوند. در این شرایط رسیدگی به فرد برای پیشگیری از کاهش کیفیت زندگی و افزایش شانس درمان اهمیت زیادی دارد. مراقبت از بیمارانی که بلع خود را از دست داده اند از دشواریهای مراقبت از سالمندان بستری در منزل است. برای مراقبت از بیماران گاواژی ؛ آموزش تغذیه صحیح از طریق گاواژ ، پیشگیری از جمع شدن اخلاط در ریه و وقوع زخم بستر از وظایف اصلی پرستار بیمار یا پرستار سالمند است. به دلیل اهمیت این موضوع در این مقاله از سایت مرکز مهرپرور توصیهها و پیشنهادات عملی جهت پرستاری از بیماران گاواژی را تحت عناوین زیر با شما در میان میگذاریم:
-
-
-
- تعریف سوند معده (ng tube)
- تعریف گاواژ
- تعریف لاواژ
- تعریف گاستروستومی
- آموزش گاواژ در منزل
- تغذیه بیماران از طریق سوند معده (گاواژ)
- تهیه غذاهای مناسب مخصوص گاواژ بیمار
-
-
سوند معده یا (NG tube) چیست ؟
سوند معده لولهای برای رساندن مواد غذایی به بدن است در زمانی که فرد به اختلال بلع دچار میشود. در این هنگام فرد در خوردن و آشامیدن و دریافت مواد غذایی ناتوان میشود. سوند معده یک تیوب بلند و نازک است که غذا را از طریق بینی به معده میرساند. این لوله از یک جنس نرم و قابل انعطاف ساخته شده است . در برخی از موارد بیمار با لوله سوند از بیمارستان مرخص میشود و لازم است پرستار بیمار ، در خصوص نحوه مراقبت از بیماران گاواژی از طریق سوند معده نکاتی را بدانند.
گاواژ چیست؟
غذا خوردن از نیازهای اولیه همه افراد است. گاهی رفع این نیاز اولیه به علت برخی بیماریها ، بی اشتهایی ، اختلال در بلع ، جراحی و … از طریق تغذیه دهانی امکان پذیر نمیباشد و باید از روشهایی نظیر تغذیه با لوله استفاده کرد، به تغذیه از طریق لوله گاواژ کردن میگویند. معمولاً در این روش لوله از راه بینی وارد معده میگردد. تغذیه با گاواژ به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت میباشد اما در اکثر موارد بعد از مدت کوتاهی فرد توانایی تغذیه از راه دهان را باز مییابد و به شرایط عادی برمیگردد.
تفاوت لاواژ و گاواژ و گاستروستومی
نحوه مراقبت از بیماران گاواژی در منزل
گاهی به دلیل برخی مشکلات مانند عدم توانایی در بلع ناشی از سکته مغزی (گاواژ در بیماران سکته مغزی) ،Als،بیماریهای عصبی _عضلانی و غیره بیمار نیاز به تغذیه از راه سوند بینی-معدی (گاواژ) پیدا میکند. این روش حداکثر به مدت ۴-۶ هفته برای بیمار مناسب است و در صورت تداوم اختلال بلع پزشک روش دیگری برای تغذیه انتخاب میکند. در ادامه وظایف پرستار بیماران گاواژی در منزل را بیان میکنیم.
- اطمینان از قرارگیری لوله بینی معدهای در محل مناسب و به جلو راندن لوله بینی رودهای
- بررسی مداوم وضع بیمار و برقراری عملکرد لوله و مراقبت از دهان و بینی و حفظ بهداشت آنها
- بررسی مداوم از نظر بروز عوارض احتمالی و خارج کردن لوله
آموزش گاواژ در منزل : چگونگی تغذیه از طریق لوله (غذا دادن به بیمار از طریق بینی)
چک کردن محتویات معده بیمار |
|
شروع گاواژ معده بیمار برای مراقبت از بیماران گاواژی |
|
خارج کردن سرنگ گاواژ |
|
نحوه کاهش فشار داخل شکم بیمار گاواژی
پزشک ممکن است از شما بخواھد فشار داخل شکم سالمند را از طریق خروج ھوا قبل و بعد از غذادھی کاھش دھید، برای کاھش فشار، درِ لوله را به مدتی که پزشک تجویز کرده است مایع آماده براى تغذیه با نیروى تا ۱ساعت به تدریج درون معده / جاذبه و در عرض ۵۰ برود. دادن سریع غذا از طریق لوله باعث افزایش ریفلاکس مری به معده میشود. ریختن ۳۰ الی ۶۰ میلی لیتر آب ولرم پس از ھر بار تغذیه یا تجویز دارو برای پاک شدن لوله تغذیه از مواد غذایی و جلوگیری از انسداد ضرورت دارد. برای اضافه کردن آب به مواد غذایی یا کم کردن مقدار آن با پزشک خود صحبت کنید. در سالمندان مبتلا به کمبود آنزیم لاکتاز( افرادی که پس از مصرف شیر دچار دل پیچه و اسهال میشوند از قرص لاکتیز و یا فرآوردههای لبنی جایگزین استفاده شود).
کاری که خانواده بیمار گاواژی باید انجام دهند این است که با توجه به نیازهای بیمار و پس از تعیین شرح وظایف پرستار خصوصی بیمار در منزل نسبت به استخدام پرستار اقدام نمایند. اگر برای تصمیم گیری در این زمینه راهنمایی میخواهید از خدمات مشاوره رایگان مرکز مهرپرور استفاده نمایید.
نحوه دادن دارو به بیماران گاواژی
اگر داروی بیمار به صورت قرص است ابتدا در سی سی آب گ حل شود سپس دارو را در داخل ۳ سرنگ بکشید در لوله ی غذادھی را باز کنید و دارو را از طریق سرنگ گاواژ وارد کنید.
پریدن غذا به داخل ریه و مراقبت از بیمار گاواژی
پریدن مقداری از غذا یا برگشت استفراغ به داخل ریه سالمند باعث آسپیراسیون میشود. اگر بیمار دچار حالت خفگی یا مشکل در تنفس باشد باید غذا دھی را فوراً قطع کنید، بیمار را به پھلو بخوابانید و با پزشک تماس بگیرید. بعد از یک ساعت دوباره شروع کنید بیمار دچار استفراغ شد غذا دھی را قطع کنید.
چگونگی رعایت بهداشت دهان و بینی
- رعایت دقیق و منظم بهداشت دهان و بینی بخش مهم مراقبت از بیماران گاواژی را شامل میشود.
- هر ۲ یا ۳ روز چسب روی بینی تعویض شود و بینی از نظر تحریک پوستی مورد بررسی قرار گیرد.
بررسی مداوم بیمار و برقراری عملکرد لوله
در صورتی که از سوند بینی – معدهای برای برداشتن فشار از روی معده استفاده باشد، معمولا آن را به یک ساکشن متناوب با فشار کم متصل میکنند. اگر از آن برای غذارسانی استفاده شده باشد، در فواصل غذایی انتهای آن مسدود میشود. قبل از دادن هر گونه دارو و یا مایع از قرار داشتن محل مناسب لوله باید اطمینان حاصل نمود. در صورت خروج تصادفی لوله بعد از اعمال جراحی مری یا معده، جایگزینی مجدد آن باید توسط پزشک انجام شود. باید مقدار تمام مایع دریافتی، غذاها و مایع شستشو به دقت ثبت شوند. شستشو با سرم فیزیولوژی هر ۶ ساعت یکبار تا همراه با بیرون کشیده شدن ترشحات، بیمار دچار کمبود الکترولیتی نشود. مقدار، رنگ و نوع تمام ترشحات باید هر ۸ ساعت یک بار بررسی و ثبت شوند.
چگونگی خارج کردن لوله گاواژ در منزل
- از ۲۴ ساعت قبل کلمپ متناوب لوله ( پیشگیری از بروز تهوع، استفراغ یا نفخ )
- شست و شوی لوله با ۱۰ میلی لیتر آب یا سرم فیزیولوژی
- هنگام خارج کردن لوله دستکش بپوشید.
- به آرامی ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر از لوله را خارج کنید. در این هنگام نوک لوله به مری میرسد؛ باقیمانده لوله را به سرعت از سوراخ بینی بیرون بکشید.
- اگر لوله به راحتی خارج نمیشود، هرگز نباید فشاری آورده شود و مشکل باید به اطلاع پزشک برسد.
- همزمان با بیرون کشیدن لوله، قسمت بیرون آورده شده را در یک دستمال کاغذی بپیچید، زیرا دیدن این منظره ممکن است برای بیمار خوشایند نباشد؛ ضمن آن که از کثیف شدن لباس بیمار و لباس خودتان با ترشحات جلوگیری میشود. بعد از خارج شدن لوله، دهانشویه ضروری است.
علائم هشدار دهنده هنگام مراقبت از بیماران گاواژی:
- در صورت مشاھده ھرگونه مشکل سریعاً به مرکز بھداشتی – درمانی مراجعه کنید.
- در صورت علایم خونریزی معده : استفراغ یا مدفوع خونی و یا ترشحات خونی از پگ
- در صورت علائم انسداد روده : تھوع، استفراغ، تورم
محلول گاواژ چیست؟
غذای گاواژ چیست؟ طرز تهیه غذای گاواژ چگونه است؟ به مواد غذایی که از طریق لوله سوند وارد معده یا روده میشوند محلول گاواژ میگویند. محلول گاواژ هم بصورت دستی و هم بصورت محلول گاواژ آماده قابل تهیه هستند. محلولهای تجاری شامل کربوهیدرات، پروتئین، چربی، ویتامین و املاح مورد نیاز بدن میباشد. طرز تهیه محلولهای گاواژ بیمارستانی که بصورت دستی در منزل تهیه میشوند میشوند شامل : گوشت ، شیر ، برنج ، موز ، عسل و … است که میکس و صاف میشوند.
برنامه هفتگی تهیه محلول گاواژ برای مراقبت از بیماران گاواژی
عوارض تغذیه از طریق لوله
تغذیه از طریق گاواژ روشی ایمن و موثر بوده و معمولا به راحتى از سوى سالمندانی که دستگاه گوارش آنها عملکرد نرمالی دارد تحمل می شود. عوارض ایجاد شده در دستگاه گوارش مانند تهوع و اسهال که اثرات منفى بر کیفیت زندگى سالمندان تحت تغذیه گاواژ دارد، باعث قطع این نوع تغذیه می شود. با این حال، اغلب عوارض و نتایج ناشی از آن قابل جبران است. انواع عوارض آن به شرح زیر است:
- اسهال
- انسداد لوله
- جابه جایی لوله
- تهوع و استفراغ
- عفونت در محل لوله
- آسپیراسیون (ورود محلول گاواژ به ریه بیمار)
- سندروم تغذیه مجدد (در افرادی که مبتلا به سوء تغذیه شدید هستند و شروع به دریافت گاواژ می کنند ممکن است دچار عدم تعادل الکترولیت ها شوند)