نحوه گرفتن فشار خون در منزل با دستگاه دیجیتال و عقربه ای

اندازه گیری فشار خون یکی از مهمترین معایناتی است که تمام افراد مخصوصا سالمندان بطور دوره ای باید آن را انجام دهند. اغلب افراد سالمند دارای فشار خون بالا هستند و خودشان خبر ندارند، البته فشار خون بالا در جوانان هم دیده میشود. به همین علت هر فرد بالغ چه مشکل داشته یا نداشته باشد لازم است بصورت دوره ای فشار خون خود را اندازه بگیرد تا در صورت غیرطبیعی بودن آن، به موقع نسبت به درمان آن اقدام کند، چرا که حتی فشار خون ‌بالا و بدون علامت هم باعث عوارض غیرقابل درمان می‌باشد. در این مقاله از سایت مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور به دلیل اهمیت نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه موضوعات زیر را بررسی می‌کنیم.

• فشار خون چیست ؟
• انواع فشار خون
• انواع دستگاه اندازه گیری فشار خون
• اجزاء تشکیل دهنده دستگاه اندازه گیری فشار خون
• نحوه صحیح اندازه گیری فشار خون با گوشی ( یا فشار سنج عقربه ای )
• نحوه اندازه‌گیری فشار خون با دستگاه دیجیتالی
• نکات مهم و شرایط استاندارد قبل از اندازه گیری فشار خون
• داشتن دستگاه اندازه گیری فشار خون در منزل

فشار خون چیست؟

فشار خون (به انگلیسی : Blood pressure) به مقدار فشاری گفته می‌شود که توسط خون در جریان، به دیوارهٔ رگ‌ها وارد می‌آید و یکی از علائم حیاتی است.

واحد اندازه گیری فشار خون : معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به‌وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. با اینکه خیلی از فشارسنج‌های فعلی دیگر از جیوه استفاده نمی‌کنند، ولی فشار خون هنوز در تمام دنیا با mmHg یا میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود.

آشنایی با انواع فشار خون قبل از اندازه گیری فشار خون

حفظ فشار خون عادی و سالم اساس سلامت عمومی بدن و پیشگیری از بیماری قلبی-عروقی و سایر مشکلات مزمن سلامت است. میزان فشار خون عادی را بشناسید.

جدول اندازه گیری فشار خون

1- فشار خون نرمال

فشار سیستولیک (عدد بالا) کمتر از mmHg ۱۲۰ و فشار دیاستولیک (عدد پایین) کمتر از ۸۰ mm Hg؛

2 – پیش فشار خون

فشار سیستولیک (عدد بالا) بین mm Hg ۱۳۹-۱۲۰ یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) بین ۸۰-۸۹ mm Hg؛ این افراد در معرض خطر فشار خون بالا هستند مگر اینکه اقدامات لازم برای کنترل آن را انجام دهند.

3- فشار خون بالا (مرحله۱)

فشار سیستولیک (عدد بالا) بین mm Hg ۱۵۹-۱۴۰ یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) بین ۹۰-۹۹ mm Hg؛ پزشکان ممکن است برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی و سکته ی مغزی، داروهای فشار خون و چند تغییر در سبک زندگی این افراد را تجویز و توصیه کنند.

4- فشار خون بالا (مرحله۲)

فشار سیستولیک (عدد بالا) mm Hg ۱۶۰ یا بالاتر یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) ۱۰۰ mm Hg یا بالاتر، پزشکان ممکن است ترکیبی از داروها و تغییراتی در سبک زندگی مبتلایان را تجویز و توصیه کنند.

5- فشار خون بحرانی (مراقبت فوری)

فشار سیستولیک (عدد بالا) بالاتر از mm Hg ۱۸۰ یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) بالاتر از ۱۱۰ mm Hg. در این مرحله علائمی وجود دارد که با توجه به آنها میتوانید سریعا برای درمان اقدام کنید. این بحرانی ترین وضعیت است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

علائم فشار خون بحرانی

• سردرد
• سرگیجه
• تنگی نفس
• درد در قفسه سینه
• لمس قسمتی از بدن

البته در شرایط خاصی امکان دارد فشار خون افزایش یافته و دوباره به حد نرمال برگردد به همین خاطر دکتر متخصص چند بار فشار را اندازه میگیرد تا از نوع و درمان مناسب آن مطمئن شود.

6- سیستول بالا، دیاستول نرمال

معمولا در افراد مسن این شرایط بوجود می‌آید که عدد سیستول فشار خونشان بالاتر از 130 اما دیاستول در حد نرمال یا کمتر است ؛ این وضعیت را فشار خون سیستولی مینامند که تنگ شدن عروق خونی یکی از دلایل بروز این نوع بشمار می‌آید. راه درمان آن نیز مانند انواع دیگر توسط رژیم، ورزش و دارو صورت میگیرد.

نشانه‌های سیستول بالا و دیاستول نرمال

• بیحسی
• مشکل در بینایی
• تنگی نفس در هنگام فعالیتهای ورزشی

تفاوت فشار خون در خانم‌ها و آقایان

همه افراد با افزایش سن و رسیدن به دوره میانسالی احتمال مبتلا شدن به فشار خون بالا را خواهند داشت اما پیش از این دوران، بین 30 تا 50 سال، تفاوتهایی را در بین آقایان و خانمها میتوان مشاهده کرد. مردان قبل از رسیدن به دوره میانسالی به دلیل استرس و مشغله‌‌های روزانه، حجم کاری زیاد و در نتیجه نداشتن وقت برای ورزش کردن، مصرف غذاهای مضر و نوشیدنیهای الکلی و … بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. در زنان این امر کمی متفاوت خواهد بود. زنان تا قبل از دوران یائسگی از احتمال کمتری برای گرفتن فشار خون بالا برخوردار هستند اما بعد از این دوران، به دلیل کاهش ترشح هورمون استروژن احتمال آن افزایش مییابد.

انواع دستگاه اندازه گیری فشار خون

دستگاه فشار خون یک وسیله ضروری در تشخیص پزشکی است. فشار خون بوسیله دستگاه مخصوصی به نام فشارسنج قابل اندازه‌گیری است. فشارسنج پزشکی انواع و اقسام بسیاری دارد. انواع دستگاه اندازه گیری فشار خون دستگاه فشار خون که در ایران بیشتر کاربرد دارند به شرح زیر است :

1. دستگاه فشار خون آنالوگ یا دستی جیوه ای
2. دستگاه فشار خون آنالوگ یا دستی عقربه ای
3.  دستگاه فشار خون دیجیتال

1- دستگاه فشار خون جیوه‌ای

این نوع دستگاه فشار خون مهمترین استاندارد اندازه‌گیری فشار خون را دارد. در این دستگاه‌‌ها، یک ستون جیوه مثل دستگاه دماسنج وجود دارد که فشار را نشان میدهد. احتمال درست کار نکردن این دستگاه خیلی کم است. ستون جیوه تنها چیزی است که در آن حرکت میکند. هنگام خواندن فشار، باید به اعدادی دقت شود که در دو طرف ستون جیوه ارائه شده‌اند. با اینحال، استفاده از فشارسنج جیوه‌ای رو به کاهش است، چون جیوه سمّی است و می‌تواند محیط را آلوده کند.

2- دستگاه فشار خون عقربه‌ای

دستگاه‌های فشارسنج عقربه‌ای وسیله‌ای است فنردار که با استفاده از فشار هوا عقربه‌ای را روی صفحهٔ مدرّجی حرکت می‌دهد که هر درجهٔ آن نشانگر یک میلیمتر جیوه است. این نوع فشارسنج ارزان و حملش نسبت به نوع جیوه‌ای راحت‌تر است.

3- فشارسنج دیجیتال یا دستگاه فشار خون دیجیتال

فشارسنج‌های دیجیتال به دو مدل مچی و بازوئی تقسیم میشوند، از نظر دقت فشارسنجهای بازوئی گزینه بهتری هستند. از آنجا که در موارد نادر دستگاههای دیجیتالی و خودکار فشار خون را اشتباه محاسبه میکنند، همیشه ترجیح داده میشود که از فشارسنج جیوه‌ای استفاده شود و استفاده از دستگاههای دیجیتالی تنها برای بیمارانی توصیه میشود که توانایی استفاده از این وسایل استاندارد را ندارند.

اجزاء تشکیل دهنده دستگاه اندازه گیری فشار خون

دستگاه فشار خون پنج قسمت دارد که عبارتند از:

• بازوبند
• cuff یا تلمبه
• پیچ تنظیم هوا
• لوله یا لوله‌های رابط
• صفحه نمایش عقربه دار یا جیوه ای

شرایط استاندارد بازوبند

شرایط استاندارد دستگاه فشار خون فقط به ابعاد بازوبند بستگی دارد:

• طول بازوبند : ۱/۵ برابر دور بازو باشد.
• عرض یا ارتفاع بازوبند : به اندازه دو سوم طول استخوان بازو باشد.

نحوه صحیح اندازه گیری فشار خون با گوشی (یا فشار سنج عقربه ای)

بازوبند را طوری می‌بندیم که لبه پایینی بازوبند یک اینچ یا 2.5 سانتیمتر بالاتر از چین آرنج باشد و لوله رابط به سمت پایین دست و جلوی دست باشد.

• گوشی پزشکی را روی محل عبورشریان (سرخرگ)، پایین چین آرنج و وسط آرنج مقداری متمایل به سمت انگشت کوچک می‌گذاریم.
• پیچ تنظیم هوای دستگاه را می‌بندیم.
• تلمبه می‌زنیم تا حدی که عقربه روی شماره ای برود که صدای نبض از گوشی قطع شود.
• پیچ تنظیم هوا را مقداری باز می‌کنیم تا هوای بازوبند تخلیه شود. همزمان که عقربه به سمت پایین می‌آید به آن نگاه می‌کنیم.
• با گوشی به صدای نبض گوش می‌دهیم.اولین صدایی که می‌شنویم درجه عقربه روی هر عدد بود یعنی فشار سیستولی یا ماکزیمم.
• همینطور که به صدای نبض گوش کرده و به عقربه نگاه می‌کنیم در جاییکه صدای نبض قطع میشود یعنی فشار دیاستولی یا مینیمم می‌باشد.

نحوه اندازه‌گیری فشار خون با دستگاه دیجیتالی

امروزه دستگاههای دیجیتالی اندازه گیری فشار خون در بازار وجود دارد. این دستگاهها شامل یک نوع مچ بند یا بازوبند است که توسط لوله‌ای به قسمت الکترونیکی دستگاه وصل می‌شود.

نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال

طریقه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال : اگر از دستگاه دیجیتال استفاده می‌کنید، تمام نمادهای نمایشگر باید به صورت مختصر باشند و به دنبال آن‌ها یک صفر ظاهر شود. این حالت نشان دهنده آماده بودن دستگاه می‌باشد.

1. کاف دستگاه را در دست راست خود ببندید.
2. دکمه روشن را فشار دهید. با مشت کردن دست راست، کاف را باد کنید.
3. اگر دستگاهتان کاف اتوماتیک دارد، دکمه شروع را فشار دهید.
4. عدد بر روی صفحه نمایش دستگاه را نگاه کنید. کاف را تا 30 نقطه (میلی متر جیوه) بالاتر از فشار سیستولیک مورد انتظارتان باد کنید.
5. بی حرکت بنشینید و صفحه نمایش دستگاه را نگاه کنید. عدد فشار بر روی صفحه دستگاه نمایش داده می‌شود.

فشار خون نرمال با دستگاه دیجیتال

فشار سیستولیک (عدد بالا) کمتر از mmHg ۱۲۰ و فشار دیاستولیک (عدد پایین) کمتر از ۸۰ mm Hg؛ را فشار خون نرمال می‌نامند.

نکات مهم و شرایط استاندارد قبل از اندازه گیری فشار خون

فشار خون باید حتما از هر دو دست فرد گرفته شود و فشار هر دو دست باید برابر باشد یا فشار دست راست حداکثر ۱۰ میلی متر جیوه از دست چپ بیشتر باشد. حتما فشار خون در هر سه وضعیت خوابیده، نشسته و ایستاده گرفته شود. فشار خون در وضعیت ایستاده حداکثر ۱۰ میلی متر جیوه از وضعیت خوابیده کمتر می‌باشد. سایر نکات مهم در نحوه صحیح گرفتن فشار خون :

روش صحیح بستن کاف جهت اندازه گیری فشار خون

چندین کار به اشتباه در اندازه‌ گیری فشار خون متداول شده است که ذکر آنها لازم و ضروری است. اگر کل گوشی را زیر بازوبند قرار ‌دهید و یا آنرا محکم بفشارید، فشار خون را به طور کاذب بالا نشان می‌دهد. لباس فردی که معاینه می‌شود باید سبک و آستین‌های لباس به اندازه کافی گشاد باشد تا وقتی آستین بالا زده می‌شود روی بازو فشار وارد نیاید. آستین تنگ باعث اعمال فشار روی سرخرگ بازویی شده و در نتیجه به طور کاذب فشار خون پایین تر از آنچه هست خوانده می‌شود.

بازوبند استاندارد در اندازه گیری فشار خون

اگر از یک نوع بازوبند سایز متوسط برای همه افراد استفاده ‌شود فشار امکان دارد در افراد چاق و یا لاغر صحیح نباشد. بازوبند افراد چاق سایز بزرگتری از افراد لاغر دارد بطوریکه طول بازوبند فشارسنج باید حدود یک و نیم برابر دور بازو باشد. استفاده از بازوبند خیلی کوچک، مقدار فشار خون را به‌صورت کاذب بالا نشان‌می‌دهد.

خطاهای اندازه گیری فشار خون

با یکبار اندازه‌گیری فشار خون نمی‌توان قضاوت صحیح از وضعیت فرد داشت و لازم است که این معاینه در زمانها و شرایط متفاوت تکرار شود. گاهی که معاینه کننده در لحظه شنیدن صدای اول شک می‌کند و همان لحظه بازوبند را دوباره باد می‌کند که این امر نیز فشار خون را بطور کاذب نشان می‌دهد زیرا باد کردن مکرر باعث احتقان وریدهای بازویی شده و در نتیجه بر روی میزان فشار خون اثر می‌گذارد و به طور کاذب فشار دیاستولی را افزایش و فشار سیستولی را کاهش می‌دهد. در این شرایط باد فشار سنج را بطور کامل خالی و بعد از چند دقیقه مجددا اقدام نمایید.

بهترین زمان اندازه گیری فشار خون

لازم است یک ساعت قبل از گرفتن فشار خون فرد غذا نخورده باشد یا ورزش و فعالیت شدید بدنی نکرده باشد. فرد نیم ساعت قبل، نوشیدنی داغ مصرف نکرده باشد و یا پیاده روی هم نکرده باشد. در افراد و سالمندانی که ضربان قلب نامنظم دارند و فشار خون آنها از ضربانی به ضربان دیگر تغییر میکند، چندین بار فشار خون را با رعایت زمان مناسب اندازه گیری کنید. اعداد حاصل از فشار ماکزیمم را با هم جمع کنید و متوسط آن را بدست آورید و سپس اعداد حاصل از فشار مینیمم را با هم جمع کنید و متوسط آن را بدست آورید. این اعداد فشار خون فرد هستند.

داشتن دستگاه اندازه گیری فشار خون در منزل

افراد و سالمندان با اندازه‌گیری فشار خون در منزل بیشتر احساس آرامش می‌کنند و اگر پزشک تشخیص دهد که فرد یا سالمند (سالم یا مبتلا به فشار خون) به علت اضطراب در کلینیک دچار فشار خون بالا می‌شود بهتر است که فرد به اندازه‌گیری فشار خون خود در منزل مبادرت کند. اما در بعضی افراد و سالمندان فشار خونی، زمانیکه فشار خون خود را مکرر و پشت سر هم اندازه می‌گیرند، بیشتر دچار اضطراب و استرس می‌شوند و کنترل فشار خون بدلیل اضطراب بسیار مشکل می‌شود پس سنجش مکرر به این افراد توصیه نمی‌شود. فشارسنجهای دیجیتالی به آسانی می‌توانند در منزل مورد استفاده قرار گیرند ولی برخی از آنها کارایی خوبی ندارند. از استاندارد بودن آن مطمئن باشید.