مركز خدمات بالینی ، مراقبتی و آموزشی در منزل پارسیان مهرپرور تحت نظارت مستقیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي

  • info@mehrparvar.com
  • 021-44442410
درمان بی خوابی | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور

درمان بی خوابی : ریشه اختلال بی خوابی +15 روش فوری و خانگی رفع بی خوابی

راهکارهای فوری درمان بی خوابی شبانه + ریشه بی خوابی “insomnia”

از جمله اختلالات خواب که در روانشناسی خواب مورد مطالعه قرار می‌گیرد بی‌خوابی است. بی خوابی به معنای عدم توانایی در به خواب رفتن یا عدم توانایی در خواب ماندن به مقدار مورد نیاز بدن و نداشتن خواب عمیق می‌باشد. اختلال کم‌خوابی جزء نشانه‌های بیماری محسوب می‌شود و به خودی خود بیماری محسوب نمی‌شود. از آنجا که بی‌خوابی عامل بسیاری بیماری‌ها است ، درمان بی خوابی اهمیت دارد. درمان اختلال خواب روش‌های غیر دارویی هم دارد که در این مقاله از مرکز مهرپرور به آن می‌پردازیم.

بی خوابی چیست؟

بی‌خوابی به اشکال مختلف بروز می‌کند مانند مشکل به خواب رفتن، مشکل خوابیدن و یا گاهی هر دو این موارد. افراد و سالمندانی که گرفتار این نوع اختلال می‌شود زمانی که از خواب بیدار می‌شوند، شاداب و سرحال نیستند و این موضوع سبب خستگی و بروز علائم در آنها می‌شود. این عارضه یکی از شایع ترین اختلالات خواب است. در حقیقت، تحقیقات نشان می‌دهند که در حدود یک سوم تمام افراد بزرگسال و همچنین سالمندان نشانه‌هایی از این عارضه را دارند. افرادی که به مراتب درگیری بیشتری با این بیماری دارند چیزی حدود ۶ تا ۱۰ درصد از تمام بزرگسالان می‌باشد که به اندازه کافی نشانه‌های شدید این عارضه را دارند که می‌توانند به تشخیص این اختلال در آنها، کمک کند.

 نحوه تشخیص اختلال بی خوابی

برای تشخیص اختلال خواب ، بهتر می‌باشد به پزشک مراجعه شود و با معاینه فیزیکی اطلاعاتی در مورد علائم و سابقه‌ی پزشکی جمع‌آوری کند. همچنین می‌تواند آزمایش‌های مختلفی را تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌توانند در تعیین دوره‌ی درمان مناسب برای اختلالات خواب، بسیار ضروری باشند. از جمله این آزمایش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

پلی‌سومنوگرافی (تست خواب): اولین آزمایش اختلالات خواب ، پلی سومنوگرافی و یا تست خواب می‌باشد.مطالعه‌‌ای مربوط به خواب می‌باشد که سطح اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی را ارزیابی می‌کند تا مشخص کند که آنها چگونه باعث اختلال در خواب می‌شوند.

الکتروانسفالوگرام: یکی دیگر از آزمایشات برای تشخیص اختلال خواب ، الکتروانسفالوگرام می‌باشد. آزمایشی که فعالیت الکتریکی را در مغز بررسی می‌کند و هرگونه مشکلات احتمالی مربوط به این فعالیت را شناسایی می‌کند.

اختلال بی خوابی | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور

آزمایش خون ژنتیک: نوع دیگر آزمایش اختلال خواب ، آزمایش خون ژنتیک می‌باشد.یک آزمایش خون که معمولا برای تشخیص نارکولپسی و سایر مشکلات سلامتی زمینه‌ای به‌کار می‌رود که احتمالاً موجب بروز مشکلات خواب شوند.

  • در صورتی که مشکلات خواب حداقل سه شب در هفته و دست کم به مدت ۳ ماه داشته باشد.
  • در صورتی که به دلیل اختلال خواب دچار سر درد‌های بزرگ بشود و در عملکرد زندگی اش تأثیر منفی بگذارد.

دو معیار برای تشخیص اختلال بی خوابی وجود دارد که تشخیص آن در زمان به خواب رفتن سالمند و در زمان خوابیدن سالمند است.

نشانه های بی خوابی

علائم بی خوابی عبارتند از:

  • سردردهای تنشی
  • بیدار شدن زودتر از موعد
  •  بیدار شدن در طول شب
  • افزایش خطا یا تصادفات
  • علائم مربوط به معده و روده
  • نگرانی دائمی در مورد خواب
  • مشکل در توجه یا تمرکز در امور
  • کج خلقی، افسردگی یا اضطراب
  • به سختی به خواب رفتن در شب
  • عدم احساس آرامش بعد از خواب شبانه
  • احساس خستگی یا خواب آلودگی در طول روز

افراد مبتلا به بی‌خوابی اغلب پس از 30 دقیقه یا بیشتر به خواب می‌روند و در سه یا چند شب در هفته تنها به مدت شش ساعت یا کمتر می‌خوابند.

انواع بی‌ خوابی

بعد از مطالعه در حوزه روانشناسی خواب سه نوع اختلال بی‌خوابی تشخیص داده شده است.

  1. بی خوابی گذرا : این نوع بی‌خوابی از چند روز تا یک هفته طول می‌کشد و دلیل اصلی آن استرس است.
  2. بی خوابی حاد : این نوع بی‌خوابی ۳ هفته تا ۶ ماه زمان می‌برد. این نوع بی خوابی بعد از ترک مواد مخدر و یا برخی انواع قرص خواب ایجاد می‌شود. این نوع بی‌خوابی برای برگرداندن بدن به شرایط عادی می‌باشد.
  3. بی خوابی مزمن : این نوع بی‌ خوابی بیش از یک سال طول می‌کشد. در صورت عدم درمان بی خوابی مزمن ، فرد دچار اختلالات جدی میشود. بی‌خوابی مزمن گاهی سالها طول می‌کشد. در این نوع بی‌خوابی فرد دچار خواب‌آلودگی، خستگی عضلانی یا روحی و توهم می‌شود. افراد دچار بی‌خوابی مزمن افزایش هوشیاری دارند.

برخی علل ایجاد بی‌خوابی شبانه در سالمندان

علت بی خوابی در سالمندان را می‌توان به موارد زیر دسته بندی کرد:

  • علل روان شناختی: افسردگی، اضطراب ، استرس و …
  • علل جسمی: وزن بالا، نارسایی قلبی، بیماریهای تنفسی مانند آسم، بیماریهای گوش و حلق و بینی مانند سینوزیت، دیابت، زخم معده و اثنی عشر، دردها مانند کمر درد و سردرد.
  • علل ناشی از الگوی زندگی: مصرف الکل، چای یا قهوه، خوردن غذای سنگین قبل از خواب، چرت زدن روزانه، الگوی نامنظم خواب.
  • علل محیطی: محیط خیلی گرم یا سرد، سرو صدا، آلودگی هوا، نداشتن حریم خصوصی، شلوغ بودن و تعداد بالای افراد خانواده از دست دادن همسر، بازنشستگی، ترس از مرگ هنگام خواب.

علائم بی خوابی در سالمندان | مرکز خدمات پرستاری مهرپرور

دلایل بی خوابی در سالمندان

دلیل این عارضه در وجود استرس، بروز اتفاقات ناراحت کننده یا آسیب‌های روحی و روانی و یا تغییراتی در عادات خواب سالمند می‌باشد که باعث بی‌خوابی کوتاه مدت می‌شود. اختلال خواب مزمن حداقل سه ماه طول می‌کشد و معمولا به دلیل بروز مشکلات ثانویه دیگر و یا ترکیبی از مشکلات است ، همچون :

  • درد در ناحیه پشت یا آرتریت که خوابیدن فرد را سخت تر می‌کند
  • وجود اضطراب یا افسردگی در سالمند
  • درگیر بودن سالمند با مواد مخدر

بیماری‌هایی که باعث بی‌خوابی می‌شوند:

  • بیماری آسم
  • وجود دردهای مزمن
  • درد در ناحیه پایین کمر
  • بیماری آرتریت روماتوئید یا ورم مفاصل
  • بیماری‌های مربوط به سینوس یا بینی
  • داشتن بیماری گوارشی همچون ریفلاکس
  • برخی بیماری‌های نورولوژیک همچون بیماری پارکینسون
  • بیماری اختلال غدد درون ریز همچون بیماری پرکاری تیروئید

۱۵ روش قطعی خانگی برای درمان فوری بی خوابی

پیش از استفاده از هرگونه داروی گیاهی با پزشک خود مشورت کنید. داروهای گیاهی برای همه مناسب نیستند. امکان مداخلات دارویی هم وجود دارد. هیچوقت بدون مشورت پزشک هیچ‌گونه داروی گیاهی را به رژيم غذایی خود اضافه نکنید.

مواد غذایی مناسب برای درمان سریع بی خوابی

  • مصرف موز : برای داشتن خوابی آرام یک عدد موز را قبل از خواب میل کنید.
  • شیر گرم : یک فنجان به اضافه یک قاشق چایخوری دارچین ، قبل از رفتن به رختخواب درمان قطعی بی خوابی است.
  • جوزهندی : مصرف یک فنجان شیر گرم یا آب میوه با پودر جوزهندی درمان خانگی بی خوابی می‌باشد.
  • شکلات تلخ : به دلیل داشتن منیزیوم بالا ریتم تند بدن را تنظیم می‌کند و خواب رضایت بخش تری را ایجاد می‌کند.
  • مصرف سرکه سیب و عسل : یک فنجان آب گرم + یک قاشق سرکه سیب و یک قاشق عسل قبل از خواب بنوشید.
  • مصرف آناناس برای درمان بی خوابی : به دلیل داشتن ملاتونین و آنتی اکسیدان برای داشتن یک خواب شبانه عمیق، فوق العاده است.
  • سبزیجات با برگ‌های سبز تیره : غنی از منیزیم به شمار می‌آیند و در کنار کلسیم، باعث افزایش ملاتونین و در نتیجه ایجاد ریتم خوابی طبیعی می‌شوند.
  • جوی دوسر برای درمان بی خوابی : به دلیل داشتن اسید آمینه برای تولید هورمون خواب (ملاتونین) از بهترین گزینه‌ها برای داشتن خوابی دلچسب است.

درمان گیاهی بی خوابی شبانه

  • دمنوش بابونه : نوشیدنی خواب آور و آرام بخش
  • دمنوش سنبل الطیب ، آرام بخشی نسبتاً قوی
  • دمنوش به لیمو : این دمنوش استرس و فشار عصبی را کاهش می‌دهد.
  • دمنوش گل گاوزبان : این گیاه آرام بخش است و موثر در درمان بی خوابی
  • دمنوش اسطوخودوس : استشمام عطر اسطوخودوس قبل از خواب، موثر برای درمان بی خوابی
  • مصرف بادرنجبویه برای درمان بی خوابی : این گیاه آرام بخش است و به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.
  • مصرف دمنوش بهار نارنج برای درمان بی خوابی : دمنوش بهار نارنج برای رفع مشکل بی‌خوابی مناسب است.

نکته : افرادی دارای فشار خون بالا نباید از گل گاوزبان استفاده کنند چون مصرف این گیاه فشار خون را بالا می‌برد.

درمان بی خوابی در سالمندان

برای درمان کم خوابی و بی‌خوابی در سالمندان، ابتدا باید با شرح حال درست و معاینه دقیق بیمار مشخص شود وی به چه نوع کم خوابی ای دچار شده و براساس اینکه اختلال روانی یا جسمانی مطرح می‌باشد، تدابیر درمانی مناسب در نظر گرفته شود. درمان به شکل دارویی و غیردارویی می‌باشد. به هر شکل دارو را حتما باید پزشک تجویز کند و سالمندان به هیچ وجه نباید قرص های خواب آور در دسترس را مصرف کنند. داروهای خواب آور وابستگی ایجاد می‌کنند.

برخی از روش‌های درمان بی خوابی مزمن به شرح زیر است :

  • ایجاد تغییرات در شیوه زندگی سالمندان
  • پرهیز از ورزش در زمان‌های نزدیک به خواب
  • استفاده از داروهای درمان بی خوابی در بزرگسالان
  • پرهیز از ماندن درون تختخواب زمانی که قصد خوابیدن ندارید.
  • داشتن برنامه ریزی دقیق برای خواب برای حل مشکل بی خوابی
  • مصرف داروهای ضد آلرژی و یا داروهای سردرد برای سالمندان
  • مصرف داروهایی برای رفع هر گونه مسائل بهداشتی در سالمندان
  • پرهیز از مصرف الکل و یا سیگار در سالمندان جهت درمان بی خوابی شبانه
  • مصرف قرص‌های خواب آور برای سالمندان و افراد مبتلا به اختلال خواب
  • پرستار سالمند لازم است در وعده‌های قبل از خواب کربوهیدرات را حذف کند.
  • درمان مشکلات دستگاه تنفسی در سالمندان مانند جراحی‌های مشکل آپنه در خواب
  • پرهیز از نوشیدنی‌های کافئین دار در ساعات پایانی روز و نزدیک شدن به ساعت خواب
  • پرستار سالمند لازم است که استرس را کاهش دهد و برای کاهش اضطراب سالمندان کمک کند.
  • مدیتیشن به بهتر شدن کیفیت خواب سالمند کمک می‌کند و باعث می‌شود که راحت تر به خواب بروند.
  • تغییرات رژیم غذایی در سالمندان مانند اضافه کردن سبزیجات و ماهی بیشتر به رژیم غذایی و کاهش مصرف مواد قندی.

روش‌های دارویی و درمان‌های غیر دارویی برای حل این عارضه وجود دارد ، پزشک سالمند شاید لازم باشد تا درمان‌های مختلفی را امتحان کند تا سرانجام بتواند موثرترین روش درمان اختلال های خواب را پیدا کند. تحقیقات دانشمندان آمریکایی نشان می‌دهد برخی رفتارهایی که در خواب دخالت می‌کنند، باعث این عارضه می‌شوند. بهتر است سالمندان در مورد بهداشت در خواب آموزش ببینند تا با رفع این اختلال بتوانند مشکلات ناشی از این اختلال را کاهش دهند.

درمان بی خوابی در سرماخوردگی

یکی دیگر از روشهای باورنکردنی که بدن ما با عفونت مبارزه می‌کند بطور شگفت آوری از طریق تب است. تب روش داخلی بدن برای مبارزه با عفونت است و در هنگام خواب، پاسخ بدن به صورت تب حتی بیشتر هم می‌شود. به طور کلی خواب به بدن شما کمک می‌کند تا در مقابل عفونت مقابله کنید و به شما امکان می‌دهد سریعتر به حالت عادی برگردید. حالا متوجه شدید که چرا برای بهتر شدن به خواب بیشتری نیاز داریم؟

چرا وقتی سرماخورده ایم دچار بی خوابی می‌شویم؟

آبریزش بینی، گلودرد، سردرد شاید حتی گرسنگی و … این لیست ادامه دارد و به دلایل مختلفی شما نمی‌توانید وقتی بیمار هستید خوب بخوابید. این در حالی است که همه به شما توصیه می‌کنند که بخوابید و در رختخواب بمانید. با این نکات و ترفندهایی که در ادامه بیان می کنیم مطمئناً با وجود سرماخوردگی زود خوابتان می‌برد.

  • اگر زیاد عطسه می‌کنید بیشتر در معرض بخار قرار بگیرید.
  • داروهای سرماخوردگی و مخصوص آنفولانزا مصرف کنید.
  • قبل خواب خوراکی یا نوشیدنی گرم مصرف کنید.
  • دنبال یک جای خواب ساکت بگردید.
  • به زور سعی نکنید بخوابید.

عوارض بی خوابی

خواب به اندازه یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم برای سلامتی شما حائز اهمیت می‌باشد. بی خوابی، به هر دلیلی، سلامت روح و جسم شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به بی خوابی دارای کیفیت زندگی پایین تری نسبت به افراد دارای خواب مناسب هستند.

  • تحریک پذیری
  • احساس خستگی
  • تغییرات خلق و خو
  • اضافه وزن یا چاقی
  • ضعف عملکرد دستگاه ایمنی
  • عدم تمرکز برای انجام کارهای روزانه خود
  • مشکلات روانی مانند اختلال افسردگی یا اضطراب
  • افزایش خطر و شدت بیماری‌های مزمن مانند فشار خون، بیماری قلبی و دیابت

برخی داروها برای درمان بی خوابی شبانه سالمندان

قرص‌هایی که پزشک تجویز می‌کند، به درمان بی‌ خوابی کمک می‌کنند. اما باید با احتیاط و فقط برای مدتی کوتاه مصرف شوند. مصرف طولانی مدت داروی بی خوابی بزرگسالان ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. دیازپام، زولپیدم و بلسومرا از جمله این قرص‌ها هستند.

دارو برای درمان بی خوابی | مرکز خدمات پرستاری مهرپرور

خلاصه مطلب درمان بیخوابی در سالمندان

این اختلال خواب، تنها یک موضوع ناراحت کننده یا یک دردسر کوچک نیست بلکه یک اختلال خواب واقعی است و می‌تواند تحت درمان قرار بگیرد. اگر فکر می‌کنید که عزیز شما به این اختلال دچار می‌باشد، با پزشک سالمند در این باره صحبت کنید. با پیگیری علل آن ، به درمان مناسب و بی خطری، دست پیدا کنید. در صورتی که برای مراقبت از سالمند عزیزتان احساس ناتوانی می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم برای استخدام پرستار سالمند در منزل به کارشناسان ما پیام بدهید.

راهنمای مراقبت از سالمندان هنگام بی خوابی

انجام حرکات ورزش منظم به صورت روزانه مانند پیاده روی، به حداقل رساندن چرت‌های روزانه ، رفتن به رختخواب و بیدار شدن در یک ساعت معین، پرهیز از تماشای تلویزیون در بستر، رفتن به بستر در هنگام احساس خواب آلودگی و … از جمله کارهایی که سالمند و یا مراقب سالمند باید به آن توجه داشته باشند. خوب است که سالمندان در کلاسهای آموزشی شرکت کنند و کارهای تیمی‌ انجام دهند، روحیه خود را بهبود ببخشند. خلق وخوی مثبت و امید میتواند مشکلات خواب را کاهش دهد. از دیگر موارد جهت رفع اختلال خواب در دوران سالمندی می‌شود به عدم مصرف چای یا قهوه قبل از خواب، گرفتن دوش آب گرم قبل از خواب، خوردن غذای سبک به عنوان شام، نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از خواب، عدم مصرف مایعات بعد از ساعت ۶ بعد از ظهر اشاره کرد.

نکته دیگری که لازم است مراقب سالمند به آن توجه داشته باشد این است که در صورتی که پس از به بستر رفتن سالمند، خوابشان نبرد حتما از بستر خارج شوند و خود را با کاری سرگرم کنند تا زمانی که احساس خواب آلودگی پیدا کنند. بهترین کاری که سالمندان می‌توانند برای بیخوابی خود انجام دهند این است که در رختخواب دراز بکشند، چشم‌هایشان را ببندند در این حالت تصاویر و موقعیت‌هایی را در ذهن خود تجسم کنند که از بودن در آنها لذت می‌برند و تمام توجه خود را به تصویر جلب کنند این تجسم به راحتی می‌تواند فرد سالمند را بخوابی آرام فرو ببرد.