در این مقاله به بررسی مهارت ارتباط مؤثر در کودکان – پرستاری از کودک می پردازیم .
تعریف مهارت ارتباط مؤثر
مهارت ارتباط مؤثر کودک، به معنی بهبود ارتباطات کودک است. مهارت ارتباط مؤثر به معنای ابراز احساسات، نیازها، و نقطه نظرهای فردی با گوش دادن فعالانه به مخاطب و ایجاد بیشترین رضایت با کمترین تنش و کشمکش است.
فواید مهارت ارتباط موثر در کودکان
هدف از این مهارت این است که کودک بتواند پیام خود را به دیگران منتقل کند. اگر کودک بتواند پیام خود را به دیگران تفهیم کند، افکار و ایدههای کودک به طور مؤثر منتقل خواهد شد. عدم موفقیت در این مهارت، شکست اهداف فردی یا حرفهای به دنبال خواهد داشت. با استفاده از این توانایی، کودک میتواند به صورت کلامی و غیرکلامی خود را مطابق با فرهنگ جامعه عرضه کند.علاوه بر آن، میتواند نیازها، خواستهها، ترسها و عقاید خود را بیان کند. همچنین، این توانایی کودک را قادر میسازد که به هنگام نیاز، از دیگران درخواست کمک کند.
مهمترین مهارتهای ارتباطی
برای تقویت ارتباط مؤثر، هم افراد بزرگسال و هم کودکان باید به مهارتهای ارتباطی خاصی مجهز باشند. مهمترین این مهارتها عبارتند از: مهارتهای گفتاری، نوشتاری، سلام کردن، پیشقدم شدن در گفتگوها، درک احساس شنونده، همدلی کردن، یافتن نقاط مشترک، پیشبینی کردن، کنترل خشم، حرف زدنهای مثبت با خود، شیوه حل مسأله و عذرخواهی.
مراحل برقراری ارتباط مؤثر
مرحله اول: گوش دادن
جهت توفیق در امر گوش دادن، توجه به موارد زیر ضروری است:
کودک باید بیاموزد اینکه گوینده کیست، دیدگاه او نسبت به مسأله مطرح شده چیست، چه مسألهای او را نگران میکند، احساساتش چگونه است و چه انتظاری از ما دارد؟
توانایی در ایجاد هماهنگی لازم بین ارتباط کلامی و غیرکلامی
توجه به کلیه ژستها و حالات بدنی گوینده
رعایت نشانههای غیرکلامی توجه شامل (لبخند زدن، تماس چشمی، ژست، انعکاس و حواسپرتی)
رعایت نشانههای کلامی توجه شامل(تقویت مثبت، به خاطر آوردن، پرسیدن سؤال و روشن کردن ابهام و مرور نکتهها)
مرحله دوم: صریح و صادق بودن
این گام فرآیندی نامحسوس و خیلی تاثیرگذار است که کودک باید آن را بیاموزد . با آموزش این مرحله کودک یاد میگیرد که چگونه به بیان صریح مقصود و منظور خود بپردازد و از ایجاد حدس و گمان و دور شدن از واقعیت جلوگیری میشود.
مرحله سوم: همدلی
برای ایجاد همدلی و در جهت ایجاد اطمینان شخص مقابل از توجه و فهم شما، صحبت طرف مقابل تکرار میشود. لزومی ندارد که در این گام در مورد صحبتهای گوینده تأیید یا موافقتی صورت گیرد. برای ایجاد همدلی، قضاوت و نتیجهگیری ممنوع است، که این مساله لازم است به کودک آموزش داده شود .
مرحله چهارم: حفظ آرامش و احترام به طرف مقابل
در این مرحله ، باید به کودک آموخت که از ارزیابی و تحمیل نظرات جلوگیری شود و باید در نظر داشت که در تفکرات و احساسات افراد تفاوتهایی وجود دارد و نیز احترام به عقاید گوناگون از واجبات است.
مرحله پنجم: مخالفت کردن به شیوه مناسب
در این مرحله بحث و جدل ممنوع است. کودک با استفاده از شیوه خلع سلاح، در سخنان گوینده حقیقتی را پیدا میکند؛ حتی اگر با مجموعه سخنان او موافق نیست. سپس، در مقام موافقت یا تأیید آن صحبت میکند.
مرحله ششم: شناسایی افکار تحریف شده
در این مرحله شخص باید نسبت به خطاهای حسی و شناختی که امکان دارد دچار آن شود، احاطه داشته باشد. در برقراری ارتباط مؤثر با کودکان، باید به اصول رابطه انسانی توجه کند: بدین صورت که قانونمند باشد، رفتارهایی ثابت داشته باشد و انعطافی مدبرانه در تنظیم رفتارهای خود به کار بندد.
تمرینی برای والدین
در زیر، تمرینی با نام «تمرین تو بگو، من بشنوم» در زمینه تقویت مهارت ارتباط مؤثر و با هدف آشنایی با ویژگی شنونده خوب ارائه میشود.ابتدا اصول و قوانین شنیدن فعال را به کودکان توضیح دهید. در صورتی که باکودک خود تنها هستید، به عنوان مخاطب خود پس از انتخاب یک موضوع، روند «نادرست» گفت و شنود را به اجرا بگذارید و از اجرای خود فیلم تهیه کنید.
سپس، از کودک بخواهید نظر خود را در مورد نکات منفی برخورد شما ابراز کند. برای مثال بپرسید: چرا در نمایش اول گوینده ناراحت شد؟ شنونده باید چه تغییراتی در رفتار خود ایجاد کند؟با توجه به نظر کودک و تأکید مجدد بر نقاط قوت در یک ارتباط مؤثر، همان نمایش را این بار به شکل صحیح اجرا کنید و نتیجهگیری نمایید.در صورتی که این تمرین را به صورت گروهی انجام میدهید، با یکی از کودکان این نمایش را اجرا کنید و از سایرین بخواهید که نظرات خود را بگویند و سپس نتیجهگیری کنید.