مركز خدمات بالینی ، مراقبتی و آموزشی در منزل پارسیان مهرپرور تحت نظارت مستقیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي

  • info@mehrparvar.com
  • 021-44442410
اضطراب در کودکان | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور

اضطراب کودکان : نشانه ها، عوامل ایجاد و راههای درمان اضطراب در کودک

نشانه های اضطراب کودکان و راههای درمان آن

اضطراب کودکان پدیده‌ای گذرا نیست و در صورت بی‌توجهی و اقدام‌نکردن برای درمان، عواقب بسیار جدی و جبران‌ناپذیری در بزرگ‌سالی دارد؛ با تشخیص بموقع و مداخلات بهنگام می‌توان از طریق والدین و مربیان به کودکان یاد داد که چگونه آن را کنترل کنند. اضطراب کودکان امکان دارد حالتی ارثی باشد، و این حالت چندان غیر معمول نیست. تشخیص و درمان اضطراب کودکان بسیار اهمیت دارد. از آنجا که کودک مبتلا به اضطراب اغلب علایم را به بزرگسالی توسعه می­دهند، مانند اضطراب عمومی بزرگسالان، اختلال هراس، فوبیا ها، و همینطور تعدادی از اختلالات جسمی سازی شده که در آنها شکایات متعدد جسمانی بدون دلیل پزشکی وجود دارد (سردرد های متنوع، مشکلات گوارشی که البته فرد به عمد علایمی را نمایش نمیدهد).

تعریف اضطراب

اضطراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی با منشاء ناشناخته، که به کودک دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. وقوع مجدد موقعیت‌هایی که قبلاً استرس زا بوده‌اند یا طی آن‌ها به کودک آسیب رسیده است باعث اضطراب کودکان می‌شود.

علائم و نشانه های اضطراب کودکان

کودکان قادر به تشخیص اضطراب خود نمی باشند و اغلب فاقد بلوغ برای توضیح مشکلات واقعی یا فرضی خود هستند. در این بخش انواع علائم فیزیکی و رفتاری که نشان دهنده وجود اضطراب کودکان است را بررسی می کنیم.

  • تکرر ادرار
  • عرق کردن
  • بی اشتهایی
  •  سرفه عصبی
  • سردرد و سرگیجه
  • حالت تهوع در کودک
  • لرزش یا پرش عضلات
  • ترس و نگرانی در کودک
  • مشکل در تمرکز و حافظه
  • احساس خستگی در کودک
  • بی خوابی یا بدخواب شدن کودک
  • تپش قلب و تنفس نامنظم و سریع
  • عصبی بودن و بی‌قراری کردن کودک

عوامل پدید آورنده اضطراب کودکان

یکی از راه های کمک به کودک برای کاهش اضطراب شناخت عومل ایجاد اضطراب است. در اینجا چند مورد بیان شده است :

۱- اختلاف و درگیری در زندگی خانوادگی

کودکی که در محیط خانواده احساس امنیت و آرامش نداشته و فضای پرتنش و پردرگیری باعث عدم تعادل روحی و جسمی کودک شده، به خاطر وحشت از دست دادن محبت پدر و مادر و احتمالا جدایی آنها دچار اضطراب می شود.

درمان اضطراب جدایی کودکان | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور

۲- انتقاد دائم، بازخواست و سرزنش کودک

کودکانی که زیر ذره بین پدر و مادر و اطرافیان باشد و رفتار و نمراتش موردنظر بوده و مدام بازخواست می شود، در صورتی که قصور و کوتاهی داشته باشد مورد سرزنش قرار می گیرد و ترس از عدم موفقیت باعث اضطراب می شود.

۳- مقررات دست و پاگیر در خانواده

چنانچه امر و نهی مکرر و عدم استقلا ل در انجام کارها و حتی انتخاب نوع لباس، در خانه وجود داشته باشد، کودک کم کم اعتماد به نفس لا زم را از دست می دهد و به مرور زمان مانند یک ماشین منتظر گرفتن برنامه می ماند. در انجام کارهایش دچار وسواس و دلشوره می شود و بدون کمک دیگران قادر به انجام کارهایش نخواهد بود و این امرباعث افسردگی و گوشه گیری و اضطراب کودکان می شود.

۴- داشتن ظاهری نامتعادل و غیرمعمول

کودکی که چهره نامناسب یا اندامی نامتعادل دارد، از اینکه در جمع دیگران باشد احساس حقارت می کند. این کودکان از تمسخر دیگران می گریزند و فراری، گوشه گیر و مضطرب می شود.

۵- بیماری های پی درپی کودک

کودکی که مرتبا بیمار است، ضعیف بوده و زود خسته می شود. نمی تواند فعالیت هایش را خوب انجام دهد و اعتماد به نفس ندارد و ترس از عقب ماندن از دیگران و عدم توجه سایرین به او باعث نگرانی و اضطرابش می شوند.

13 راه حل مناسب رفع اضطراب کودکان

  1. محیطی ایجاد کنیم که باعث آرامش روحی کودک شود.
  2. کودک را از محیط های حسادت، تمسخر، توهین و تنبیه دور کنیم.
  3. کودک باید استراحت ، تغذیه و تفریح کافی و مناسب داشته باشد.
  4. محیط خانه را گرم و صمیمی کنیم و از نظر عاطفی کودک را تامین نماییم.
  5. سخنان آرامش بخش و استفاده از ادبیات شادی بخش را در شیوه کاری خود بگنجانیم.
  6. به شخصیت کودک احترام بگذاریم و به او استقلا ل دهیم تا کارهایش را خودش انجام دهد.
  7. به گونه ای رفتار کنیم که کودک بفهمد مورد پذیرش خانواده و دیگران است و دوستش دارند.
  8. نیازهای کودک را مهیا کرده و زمینه های رشد کودک در فعالیت های مختلف را به وجود آوریم.
  9. اعمال محبت کافی وترک عادت های ناروا و فراموشی و انکار غم ها و دور کردن کودک از نگرانی.
  10. کودک را از عوامل فشار روحی دور کرده و محیط را آرام و تفاهم میان کودک و دیگران ایجاد کنیم.
  11. تلقین نکات مثبت به کودک و انجام کارهای شادی آور و قرار گرفتن در جمع همسالان خوشرو و مهربان.
  12. طوری رفتار کنیم که مفهوم نظم را درک کند و الگوهای مناسب در اختیارش بگذاریم تا به هدفش برسد.

اضطراب کودکان | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور

باید محیطی ایجاد کنیم که کودک اعتماد به نفس پیدا کند و در انجام کارها به خود متکی باشد و البته این عملکردها برای از بین بردن اضطراب کودکان به شرط همکاری خانواده و مدرسه در ایجاد محیط امن و آرامش بخش به موفقیت بیشتری دست پیدا می کند.

اضطراب جدایی در کودکان

بیشترین نگرانی کودکان در دوران کودکی دور شدن از مادر می باشد . این جدایی کودک را دچار اضطراب می کند. کودک این اضطراب را با رفتارهای مختلف از قبیل گریه کردن ، چسبیدن به مادر، پرخاشگری و گاه در قالب کابوس های شبانه نشان می دهد. اگرچه نمود این نوع اضطراب و میزان شدت آن در کودکان یکسان نیست، ولی یکی از مراحلی است که در رشد عاطفی هیجانی کودک طبیعی محسوب می شود و اغلب کودکان از دور شدن از مادر خود دچار این اضطراب و نگرانی می شوند.

سن اضطراب جدایی در کودکان

این نوع اضطراب کودکان معمولا مادر را نیز مضطرب می کند. برای مقابله درست با این مرحله، مادر نیازمند است تا مهارتهای فرزندپروری و اصول اولیه را بداند. بسیار دیده شده که مادران شاغل، هنگام جدایی از کودک به دلیل اضطراب جدایی در کودک عذاب وجدان و احساس گناه شدیدی را تجربه می کنند. شروع این نوع اضطراب کودکان معمولا از سن هفت تا نه ماهگی است و به تدریج افزایش یافته، به طوریکه در بیست ماهگی بیشترین شدت را دارد و پس از آن به تدریج کاهش می یابد. توصیه کارشناسان این است که در این مرحله جدایی کمتر اتفاق بیفتد ولی برای مادران شاغل که ناچارند که برای انجام وظایف شغلی خود از کودکشان در این مرحله از رشد دور شوند، بهتر است از افرادی که کودک با آنها غریبه نیست کمک بگیرند، تا بتوانند از این دوره بهتر عبور کنند.

اگر مادر نیاز به استخدام پرستار کودک و مراقب کودک داشت، توصیه کارشناسان این است که پرستار و مراقب کودک مدتی را در کنار مادر، مراقبت از کودک را برعهده بگیرد تا احساس غریبگی کمتر شود و مراقب کودک بتواند اعتماد کودک رادر کنار مادر جلب کند و کودک در کنار پرستار خود، احساس ناامنی را که ناشی از اضطراب جدایی در این مرحله از زندگیش می باشد را نداشته باشد .در این موارد رابطه دوستانه مادر و پرستارکودک به عبور سالم ترکودک از این مرحله کمک می کند .

روشهایی برای کاهش اضطراب جدایی

اضطراب جدایی درمان نشده احتمال رنج و افسردگی را در کودکان بیشتر می کند. تعویق درمان اضطراب جدایی منجر به ایجاد مشکلاتی در زندگی کودک نیز می شود. برخی روش های کاهش اضطراب جدایی به شرح زیر است.

۱- ایجاد مراسم و آیین های خاص برای زمان خداحافظی.

زمانیکه کودکان قبل از جدایی با آیین ها ی اختصاصی خانواده در جریان فرا رسیدن زمان جدایی قرار بگیرند و به طور ناگهانی و با استرس و عجله بسیار این جدایی صورت نگیرد ودر جریان زمان جدایی با آرامش ،لبخند ، آغوش گرم و با برخی فعالیت های مشترک همراه با بازی(مانند بیدار کردن کودک با بازی وخنده، مسواک زدن، صبحانه خوردن و لباس پوشیدن و خداحافظی کردن بدون استرس و نگرانی) قرار گیرد ،احساس امنیت و آرامش بیشتری خواهد داشت.برای جدایی از کودک کلمات اختصاصی را در نظر داشته باشید که مختص شما و کودکتان باشد و زمان خداحافظی به کارببرید . به مرور زمان کودک با شنیدن این کلمات خاص انتظار لحظه جدایی را خواهد داشت و احساس اضطراب کمتری خواهد کرد.

۲- در زمان جدا شدن از نشان دادن استرس و نگرانی خود به کودک بپرهیزید.

نکته ای که شاید والدین توجهی به آن نداشته باشند این است که کودکان بسیار سریع به احساسات و هیجانات والدین بخصوص مادرپی می برند و با ناراحتی و اضطراب مادر، دچار اضطراب و نگرانی می شوند و تنها راه برای رها شدن از این نگرانی از نظر آنها این است که از مادرجدا نشوند . بنابراین بسیار مهم است که توجه داشته باشیم زمان جدایی با شادی و لبخند و بدون ابراز ناراحتی و غم بر کودک تاثیر بسیار خواهد داشت و در انتقال احساس امنیت و آرامش به کودک مؤثر خواهد بود .

۳- در زمان جدایی قاطع باشید.

به طور طبیعی کودک زمان جدایی از مادر گریه میکند و نباید منتظر ماند گریه و یا جیغ کشیدن کودک تمام شود و سپس خداحافظی کرد چون تاخیر خداحافظی به دلیل جیغ کشیدن و گریه کودک به او می آموزد هرچه بیشتر گریه کند میتواند تاخیر بیشتری در جدایی ایجاد کند. بهتر است هنگام جدایی حتی اگر ناراحتی میکند او را در آغوش بگیرید و ببوسید و با لبخند از او جدا شوید و او را به پرستار و یا مربی بسپارید.معمولا چند دقیقه بعد از رفتن شما این ناراحتی و گریه طول نمیکشد و برای اینکه خیالتان آسوده شود در راهرو باشید تا گریه او متوقف شود.

۴- تمرکز کودک را از جدایی بردارید.

در زمان جدایی بهتر است مراقب و یا پرستار کودک او را با اسباب بازی مورد علاقه اش سرگرم کند و یا بازی مورد علاقه او را انجام دهد . پرستار کودک میتواند با همراهی در یک فعالیت خلاقانه کمک کند کودک نگرانی و اضطراب کمتری داشته باشد. برای سرگرم کردن کودکان بزرگتر، پرستار کودک میتواند با کودک گفتگو کند و در مورد فعالیتهایش از او بپرسد.همچنین پرستار کودک میتواند از قصه گویی و ساختن کاردستی و نقاشی برای سرگرم کردن کودک استفاده کند.

۵- موقع خداحافظی وسیله یا چیزی که به شما تعلق دارد را به او بدهید.

زمانیکه میخواهید کودک را به پرستار کودک یا مربی بسپارید ،به او اجازه دهید تکه ای از زیور آلات شما و یا عکستان را داشته باشد. روانشناسان معتقدند در سنین پایین وقتی مادر از محدوده دید کودک خارج میشود ، به این دلیل که هنوز مفهوم نگهداری در ذهن آنها شکل نگرفته است ، خارج شدن مادر از محدوده دیدشان را قادر نیستند موقت تلقی کنند

۶- با پرستار کودک و یا مربی او هماهنگ باشید.

سپردن مسئولیت کودک به پرستار کودک یا مربی او شبیه یک باازی تیمی است که اگر هماهنگ نباشد به شکست منجر می شود. مهم است که مادر و پرستار کودک از روشهای یکسانی در برخورد با کودک استفاده کنند. هماهنگی در چارچوبها و اصول رفتاری کودک باید بین مادر و پرستار کودک وجود داشته باشد.

مدیریت اضطراب کودکان در مقابل کرونا

در شرایط ماندن اجباری در خانه به خاطر پیشگیری از شیوع کروناویروس، پرداختن به شعر و ادبیات در محفل خانواده از سوی پدران و مادران به آرامش کودکان در فضای خانه کمک می‌کند. شعر، ادبیات و داستان‌های ساده کودکانه به فعال سازی ذهن کمک می‌کند. قصه خوانی و شعر خوانی و ادبیات مانع پژمردگی کودکان در حصار تنگ خانه خواهد شد.

اضطراب کرونا در کودکان | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور

کودکان در سایه جهان تخیلی خود، اهل شور، نشاط، بازی و کنکاش هستند، آنها در محیط تنگ خانه و به ویژه در عصر آپارتمان نشینی، به ستوه می‌آیند و در این شرایط والدین نباید از تغییر برخورد خود با کودکان غافل شوند. کودکان نیاز به هیجان و تخلیه هیجانات خود دارند لذا شعر و ادبیات که با موسیقی و کلام خوش آهنگ توام است نه تنها کودک را از حصار دنیای مجازی امروز نجات می‌دهد بلکه در حفظ آرامش آنها و تحمل چهاردیواری منزل در شرایط کرونایی موثر است.