بهترین روش های کنترل چاقی کودکان
چاقی کودکان آنان را در معرض استرس و غم قرار میدهد و سبب کاهش عزت نفس کودک می شود. چاقی كودكان معمولاً به علت مصرف غذاهای ناسالم، كمبود فعالیت های فیزیكی و پرتحرك و الگوهای غذایی نامناسب خانواده است. اضافه وزن یکی از معضلات جامعه امروزه است و بدتر از همه اینکه کودکان ما از سنین پایین دچار اضافه وزن و چاقی می شوند و احتمال اینکه در آینده هم به نسل چاقی که ریسک بالای انواع بیماریها را با خود دارند تبدیل شوند بالاست. در مورد کودکان و نوجوانان که هنوز در حال رشد هستند اولین هدف این است که وزن کودک کنترل شود و وزنش ثابت نگه داشته شود که بیشتر نشود تا به تدریج با رشد قدی به اندامی متناسب برسند. در ادامه این مقاله تعریفی از چاقی ارائه می دهیم ، علت ، عوارض و راههای درمان اضافه وزن کودکان را بررسی می کنیم.
تعریف چاقی کودکان
کودکان در مقاطع مختلف با سرعت های مختلف رشد می کنند، بنابراین همیشه نمی توان گفت کودک اضافه وزن دارد یا نه. شاخص توده بدنی (BMI) از اندازه گیری قد و وزن برای تخمین چربی بدن در کودک استفاده می کند. با این حال، اگرچه BMI معمولاً یک شاخص خوب است، اما برای اندازه گیری چربی بدن مناسب نیست و حتی در مواقعی که کودکان دوره ی رشد سریع را تجربه می کنند، گمراه کننده است. در ادامه روش محاسبه BMI کودک را بیان می کنیم.
محاسبه شاخص توده بدنی
برای محاسبه و بدست آوردن این شاخص که به آن BMIگفته می شود .
BMI=وزن (بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر (قد بر حسب متر به توان ۲)
شما می توانید عدد بدست آمده از فرمول بالا را با جدول زیر مقایسه کنید:
- BMI کمتر از ۱۸٫۵ = کمبود وزن
- BMI بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ = طبیعی
- BMI بین ۲۵ تا ۲۹٫۹ = اضافه وزن
- BMI برابر ۳۰ و بیشتر = چاق
اگر بی ام آی(BMI) فرزندتان بالا باشد، ممکن است به مراقبتهای بهداشتی و غربالگری های بیشتر و رعایت رژیم لاغری نیاز داشته تا بتواند مشکلات چربی و اضافه وزن را کاهش دهد. البته شرایط بدنی و وزن فرزندان شما هرچه باشد، به آنها اطمینان دهید که دوست شان دارید و می خواهید به آنها کمک کنید تا سالم و خوشحال باشند.
علتهای اضافه وزن و چاقی کودکان
درک چگونگی چاقی کودکان در وهله ی اول گام مهمی در جهت شکستن چرخه است. بیشتر موارد اضافه وزن در کودکان، ناشی از خوردن زیاد و عدم فعالیت است. کودکان برای رشد و نمو به مواد غذایی کافی نیاز دارند. اما وقتی کالری بیشتری نسبت به آنکه در طول روز می سوزانند مصرف می کنند، نتیجه اش افزایش وزن است. دلایل مشکلات وزن در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1 – چاقی به علت ژنتیک
خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقی در کودکانی که والدین چاق دارند و یا از مادران دیابتی متولد میشوند، بیشتر از سایر کودکان است. کودکانی که یکی از والدینشان چاق است حتی با حفظ وزن ایده ال، در معرض اضافه وزن و چاقی دوران نوجوانی و جوانی هستند.
2 – عوامل مربوط به محیط و روش زندگی
که شامل رفتارهای غذایی نامناسب مانند عادت به مصرف غذاهای پرکالری، غذاهای آماده و رستورانی، تنقلات کم ارزش و غذاهای پرچرب زمینه ساز ابتلا به اضافه وزن و چاقی کودکان هستند. در دسترس بودن غذاهای پرکالری در محیط کودک مانند خانه، مهد کودک، مدرسه و محلهای بازی و تفریح، سبب تشویق کودک به مصرف این مواد و در نتیجه اضافه وزن و چاقی میشود.
3 – بی تحرکی در کودکان
کم شدن فعالیت بدنی در کودکان مانند استفاده بیش از حد از کامپیوتر، تماشای تلویزیون به مدت طولانی و … و کاهش فرصتهای بازی در خارج از منزل باعث میشود تا بخشی از انرژی دریافتی از مواد غذایی در بدن به صورت چربی جمع شود و باعث اضافه وزن و چاقی کودکان گردد. توجه کنید کودکانی که ۵ ساعت در روز تلویزیون تماشا میکنند، ۵ برابر بیشتر از سایر کودکان به اضافه وزن و چاقی مبتلا میشوند.
عوارض چاقی کودکان
مشکلاتی که در اثر اضافه وزن و چاقی کودکان به وجود می آید:
– افزایش میزان ابتلا بیماریهای متعدد شامل بیماریهای قلب و عروق، دیابت، پرفشاری خون، افزایش چربیهای خون، بیماریهای کبدی و بیماریهای تنفسی.
– اضطراب، افسردگی، اعتماد به نفس پایین و موفقیتهای تحصیلی کمتر باعث ایجاد اضافه وزن و چاقی کودکان می شود .
– به وجودآمدن اضافه وزن و چاقی در بزرگسالی. متاسفانه کودکان چاق امروز بزرگسالان چاق آینده خواهند بود.
درمان چاقی کودکان
شما میتوانید با تشویق فرزندتان به داشتن تغذیه سالم و کمی فعالیت بدنی به این هدف برسید. وقتی افزایش وزن کودک کمکم کنترل شود، میتوان به هدف بعدی یعنی کاهش وزن با سرعت خیلی کم فکر کرد.در این راه همراهی و تشویق والدین وخانواده خیلی اهمیت دارد، و مسلماً کاهش وزن را برای کودکتان خیلی راحتتر خواهد کرد.خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقی کودکانی که والدین چاق دارند و یا از مادران دیابتی متولد میشوند، بیشتر از سایر کودکان است.
توصیههای تغذیهای برای کودکان
- خوردن غذا همراه با خانواده
- اصلاح عادات غذایی والدین.
- محدودیت در غذا خوردن در خارج از منزل.
- نوشیدن آب یا دوغ کم نمک به جای نوشابه.
- خودداری از وادار کردن کودک به تمام کردن غذا.
- محدود کردن مصرف غذاهای آماده و رستورانی.
- ندادن شکلات و شیرینی به عنوان پاداش به کودک.
- مصرف روزانه حداقل دو میان وعده غذایی مناسب.
- مصرف نکردن غذا یا تنقلات هنگام تماشای تلویزیون.
- مصرف لبنیات کم چرب برای کودکان بزرگتر از دو سال.
- محدود کردن مصرف کره، سرشیر، خامه و سس مایونز.
- از مجبور کردن کودک به خوردن و آشامیدن خودداری شود.
- مصرف آجیل و مغزها به اندازه به جای تنقلات بیارزش.
- مصرف روزانه صبحانه به عنوان یکی از سه وعده اصلی غذایی.
- مصرف میوه یا آب میوه تازه و طبیعی به جای آب میوه آماده و شربت.
- استفاده روزانه از سبزیهای تازه یا پخته و میوه تازه در برنامه غذایی کودکان.
- تغذیه کودک در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر و تداوم آن تا دو سالگی.
- مصرف غذاهای فیبردار مانند نان سبوسدار (نان سنگک)، بیسکویت سبوسدار، خشکبار و میوههای خشک، میوهها و سبزیهای خام.
- محدود کردن مصرف غذاهای چرب، سرخ شده و تنقلات پر کالری و پرچرب مانند سیب زمینی سرخ شده، چیپس، پفک، شکلات، کیکهای خامهای و شکلاتی، بستنی، شیر کاکائو و …
توصیه های ورزشی برای پیشگیری و درمان چاقی کودکان
- افزایش فعالیت بدنی روزانه کودک
- فعالیت بدنی روزانه به مدت ۶۰ دقیقه برای کودک مفید است.
- مشارکت دادن کودک در انجام کارهای روزمره منزل مانند نظافت خانه
- کودک را مجاب کنید که در بیرون از منزل فعالیت فیزیکی داشته باشد.
- تشویق کودک به پیاده رفتن به مدرسه و استفاده از پله به جای آسانسور.
- محدود کردن سرگرمیهای غیرفعال مانند تماشای تلویزیون یا بازیهای کامپیوتری به کمتر از ۲ ساعت در روز.
- ورزشهایی مانند دوچرخه سواری، دویدن و شنا برای کودکان مفید است و کالری زیادی را می توانند با آن بسوزانند .
- در کودکان انجام فعالیت بدنی باعث افزایش قدرت بدنی، تقویت عضلات، کاهش استرس، افزایش اعتماد به نفس، حفظ وزن ایدهآل، کنترل و کاهش یبوست و کنترل و کاهش خطر ابتلا به دیابت، ابتلا به فشارخون و در برخی موارد سبب ایجاد بیماری قلبی – عروقی در کودک خواهد شد .