کولیک نوزاد یا قولنج، گریه غیرقابل کنترل یک نوزاد سالم است که گاهی بیش از 3 ساعت در روز طول میکشد. این گریهها برای کودک، پرستار کودک و والدین بسیار ناراحت کننده است. نوزادان به دلایل مختلفی ممکن است گریه کنند. گاهی والدین هر چه فکر میکنند نمیتوانند علت گریه کردن بیوقفه نوزاد را پیدا کنند. ممکن است دلیل گریه کردن نوزاد شما کولیک باشد. کولیک یک حالت شایع است که میتواند برای کودکان زیادی اتفاق بیفتد و والدین را نگران کند. اگر نمیدانید دلیل گریههای بیوقفه نوزاد شما چیست و درصد درمان قطعی گریههای وی هستید مطالعه این مقاله مرکز پارسیان مهرپرور را از دست ندهید.
کولیک چیست؟
کولیک نوزاد (به انگلیسی: Baby colic) یا قولنج نوزادی به گریههای بیوقفه کودک در نوزادان دو هفته تا چهارماههای که سالم به نظر میرسند، گفته میشود که پزشکان کولیک نوزادان را بر اساس قانون سه گانه گریه کودکان تشخیص میدهند:
- جمعا حداقل سه ساعت گریه در یک روز
- حداقل سه روز در هفته اتفاق میافتد
- حداقل برای مدت سه هفته متوالی ادامه پیدا میکند
دلایل وجود کولیک در نوزادان هنوز مشخص نیست. کمتر از ۵ درصد نوزادانی که بیش از اندازه گریه میکنند و درگیر کولیک هستند، دارای یک عارضه جسمی میباشد. موارد زیر بر میزان بروز کولیک تاثیری ندارند:
- جنسیت شیرخوار
- نارس بودن نوزادان
- تغذیه نوزادان با شیر مادر یا شیشه شیر
علائم کولیک نوزاد
گریه کردن کودک، بهخصوص در سه ماهی اول زندگی، امری طبیعی است. معمولا تشخیص گریهی معمولی کودک از گریهی ناشی از قولنج دشوار است. نوزادان عموماً علائم کولیک را در زمان مشخصی از روز، معمولاً عصرها، نشان میدهند. سایر ویژگیهای گریههای کولیک شامل موارد زیر است:
- مانند زمانی که درد دارند.
- به صورتی که رنگش سرخ میشود.
- بدون دلیل مشخص (مانند گرسنگی یا کثیف بودن پوشک)
- همراه با مشتهای گره کرده، بازوهای سفت، پشت قوس دار یا پاهای پیچ خورده
- هنگامی که کودک گریه میکند، ممکن است هوای زیادی ببلعد. این امر میتواند معده آنها را پر از باد کرده و شکم آنها را سفت یا متورم کند.
تفاوت گریههای کولیک با گریههای معمولی
برای همه نوزادان، کولیک یک مشکل موقتی است. کولیک در ۶۰ درصد نوزادان تا سه ماهگی و در ۹۰ درصد نوزادان تا چهار ماهگی برطرف میشود تفاوت کولیک با گریه طبیعی عبارت است از:
- کولیک شروع و پایان مشخصی دارد.
- گریه کولیک شدیدتر و بلندتر از گریه عادی است.
- آرام کردن نوزاد مبتلا به کولیک دشوار یا غیرممکن است.
- گریه ممکن است پس از دفع گاز یا اجابت مزاج خاتمه یابد.
- هر نوبت گریه معمولاً بیش از سه ساعت در روز طول میکشد.
- ممکن است نوزاد برای دورههایی آرام باشد، اما اغلب بیقرار است.
- گریه بطور ناگهانی شروع میشود و اغلب در ساعات عصر رخ میدهد.
- ممکن است به نظر برسد نوزاد مبتلا به کولیک درد دارد یا فریاد میزند.
- ممکن است نوزاد شاد، سرحال، در حال غذا خوردن یا حتی خواب باشد.
6 علت کولیک در نوزادان
علت کولیک نامشخص است. محققین دریافته اند که برخی موارد از جمله آلرژیها، عدم تحمل لاکتوز، تغییر باکتریهای نرمال سیستم گوارشی، سیستم گوارشی نارس، والدین مضطرب و تفاوت در روند تغذیه یا آرام سازی نوزاد میتواند در ایجاد کولیک نقش داشته باشد. با این حال هنوز مشخص نیست که چرا برخی نوزادان کولیک دارند و برخی ندارند.
- استرس: وقتی یک نوزاد در معرض استرس قرار میگیرد، بدن او هورمونهایی ترشح میکند که میتواند باعث تحریک و گریه بیشازحد او شود.
- تغذیه بیشازحد: تغذیه بیشازحد میتواند باعث بروز قولنج در نوزاد شود. زمانی که نوزاد بیشازحد تغذیه کند، نفخ کرده و باعث گریه و ناراحتی او میشود.
- عدم تحمل لاکتوز: قند موجود در شیر و سایر محصولات لبنی میتواند لاکتوز زیادی را تولید کند. لاکتوز زیاد میتواند باعث نفخ، گرفتگی و گریه بیشازحد در نوزاد شود.
- حساسیت: برخی از نوزادان به محرکهای خاصی مانند صدا، نور و حتی لمس حساس هستند. این میتواند باعث شود آنها ناراحت شوند و به صورت مداوم گریه کنند.
- آلرژیهای غذایی: هنگامی که یک کودک شیرخوار غذایی را مصرف میکند که به آن حساسیت دارد، بدن او با تولید مقدار بیشازحد گاز واکنش نشان میدهد که میتواند باعث نفخ، درد معده و گریه زیاد شود.
- اختلالات گوارشی: اختلالات گوارشی مانند بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا سندرم روده تحریکپذیر (IBS) میتواند باعث بروز قولنج در نوزاد شود. این شرایط میتواند باعث ایجاد گاز معده بیشتری شده و در نهایت منجر به درد، ناراحتی و گریه نوزاد شود.
درمان قطعی کولیک نوزاد
هدف اصلی این است که کودک تا حد امکان آرام شود. بهطورکلی برخی روشها برای تسکین نوزاد شامل موارد زیر است:
1) درمان خانگی کولیک نوزاد
هنگام نفخ نوزاد شیرخوار دست پاچه نشوید ولی بجنبید زیرا نوزاد در حال زجر کشیدن است، استفاده از روشهای زیر به مادر یا پرستار نوزاد برای بهبود کولیک در نوزادان کمک میکند. چند روش که میتوان برای بهبود کولیک نوزاد انجام داد عبارتند از :
- شکم باد کرده نوزاد شیرخوار را آرام آرام ماساژ دهید.
- قطره ضد نفخ خوب : معمولا همه داروخانهها انواع آن را دارند.
- کمی عرق نعنا که مادر (و کودک پنج قطره) هنگام نفخ باید بخورند.
- آیا آروغ نـوزاد شـیـرخـوار را میگیرید؟ چون باد آروغ دست کمیاز باد روده نداره…
- عرق زنیان (از بین برنده نفخ و باد معده) که مادر باید بخوره (حوله گرم، روی شکم نوزاد شیرخوار باعث آرامش نفخ میشه…
- شیردهی ۲ ساعت یکبار را رعایت کنید وقتی تند تند به نوزاد شیر میدهید مشکل نفخ نوزاد شیرخوار را دو برابر میکنید.
- اگر شیر خشک (نان نستله) دارید شبها نان نستله به کودک بدهید چون نفخ و گاز شکم نداره و بچه آرام میخوابه ولی این نباید عادت بشه
- در حالی که نوزاد روی پای شما یا پرستار نوزاد خوابیده چند دقیقه زانوی نوزاد را به سمت شکم خم کنید یا بالا بگیرید و کمی باز کنید که راه مقعدش باز تر بشه و راحت تر باد معده را تخلیه کنه و همینطور که بالا گرفته اید آرام تکانش بدهید.
- فراموش نکنید اگر قبل از گریه به نوزاد شیر بدهید ، نوزاد آرام آرام شیرش را میخورد و باد به گلویش نمیرود ؛ ولی اگر بعد از گریه به نوزاد شیر بدهید و نوزاد با ولع و به سرعت شیر بخورد و باعث میشود دچار باد و نفخ و گاز شکم ، باد معده و روده شود.
2) دارودرمانی : بهترین داروی کولیک نوزادان
بهتر است ابتدا به پزشک کودکتان مراجعه کنید تا از نبود هرگونه عارضۀ پزشکی دیگری که میتواند باعث گریۀ نوزاد شده باشد، مطمئن شوید. از آنجا که قولنج بخشی طبیعی زندگی بعضی از نوزادان است و مضر نیست، معمولا تجویز دارو توصیه نمیشود. اما اگر نگران هستید یا بهسختی میتوانید با آن کنار بیایید، با پزشک در مورد بهترین داروی کولیک نوزادان که میتواند شامل موارد زیر باشد مشورت کنید:
- قطرهی سایمتیکون؛ سایمتیکون به خروج گاز از دستگاهی گوارش کودک میکند و درد شکم را تسکین میدهد.
- پروبیوتیکها؛ پروبیوتیکها برای کاهش علائم قولنج نوزاد مفید هستند. آنها به تنظیم فلور روده کودک کمک میکنند، که میتواند به کاهش ناراحتی و ناراحتی مرتبط با قولنج کمک کند.
- قطرهی لاکتاز؛ لاکتاز آنزیمی است که لاکتوز (قند شیر) را به دو قند دیگر به نامهای گلوکز و گالاکتوز تجزیه میکند. افراد مبتلا به کمبود لاکتاز ممکن است پس از مصرف لبنیات دچار مشکلات گوارشی شوند. قطرهی لاکتاز به جلوگیری از بروز این مشکل کمک میکند.
3) تغییر رژیم غذایی کودک یا مادر
اگر راهکارهای فوق در کاهش گریه مؤثر نباشند، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که برای مدت کوتاهی تغییر رژیم غذایی را امتحان کنید. با این حال، به یاد داشته باشید که اگر کودک شما آلرژی غذایی داشته باشد، احتمالا علائم و نشانههای دیگری مانند بثورات پوستی، خسخس سینه، استفراغ یا اسهال را هم تجربه میکند. تغییر رژیم غذایی شامل موارد زیر است:
- تغییر شیر خشک؛ در صورتی که کودک شیر خشک میخورد، پزشک توصیه میکند که یک هفته از شیر خشک حاوی پروتئین هیدرولیز شده استفاده کنید که پروتئینهای آن به اندازههای کوچکتر تجزیه شدهاند.
- تغییر رژیم غذایی مادر؛ اگر در دوران شیردهی بهسر میبرید، میتوانید رژیم فاقد آلرژنهای غذایی رایج مانند لبنیات، تخممرغ، آجیل و گندم را امتحان کنید. همچنین ممکن است لازم باشد غذاهای بالقوه تحریککننده مانند کلم، پیاز یا نوشیدنیهای کافئیندار را حذف کنید. هر بار فقط یک مادهی غذایی را حذف کنید و این انتظار را داشته باشید که اثربخشی این کار بعد از دو هفته مشخص شود.
مشاوره با یک مشاوره شیر دهی و یا ماما
مادرانی که کودک مبتلا به کولیک دارند میتوانند تا موقع شیر دادن به نوزاد او را به حالت نیمه خوابیده (حالتی بین نشسته و خوابیده ) قراردهند و حتی توصیه میشود جای خواب این نوزادان هم حالی شیب دار داشته باشد که بهترین موقعیت برای این نوزادان خوابیدن در کری یر، یا همان سبد حمل مخصوص نوزادان است و بعد از هر بار شیر خوردن حتما باد گلوی نوزاد را بگیرید .رعایت این نکات ناراحتی او را پس از شیر خوردن کاهش میدهد.
خلاصه مطلب کولیک در نوزادان
کولیک نوزاد مشکل رایجی است که بسیاری از کودکان در ماههای اول تولد با آن مواجه میشوند. معمولا این مشکل خودبهخود برطرف میشود؛ اما از آنجا که استرس زیادی به والدین وارد میکند، باید با راههای مقابله با آن آشنا باشید. اگر راهکارهایی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم در آرام کردن کودک مؤثر نبودند، برای بررسی بیشتر به متخصص اطفال مراجعه کنید.