بیماری های پروستات در سالمندان از جمله رایجترین مشکلات در بین آقایان مسن به شمار میرود. تغییرات فیزیولوژیکی در بدن افراد مسن روی قسمتهای مختلف از جمله پروستات تاثیرگذار هستند. در این مقاله از سایت مرکز مهرپرور به علائم بزرگ شدن پروستات تا سرطان پروستات و درمان آن میپردازیم.
در ادامه به موارد زیر میپردازیم :
- پروستات چیست؟
- وظایف پروستات چیست؟
- انواع بیماری های پروستات در مردان
- نشانه های بیماری های پروستات چیست؟
- بیماری های موثر در پروستات
- علت بزرگ شدن پروستات
- عوامل تاثیر گذار در ابتلا به بیماری پروستات
- نحوه پیشگیری از سرطان پروستات در سالمندان
پروستات چیست و در کجا قرار دارد؟
غده پروستات غده ای حدودا به اندازه یک گردو میباشد که دقیقا زیر مثانه در مردان قرار دارد و بخشی از سیستم تناسلی مردان را تشکیل میدهد. این غده کوچک که قسمت ابتدایی پیشابراه را احاطه میکند. پیشابراه مجرایی است که ادرار را از مثانه به طرف خارج از بدن هدایت میکند. این غده در زیر مثانه و در محل خروج ادرار از آن و نیز در جلوی راست روده قرار دارد. پروستات طبیعی در معاینه قوام نرم دارد و فاقد توده میباشد. این غده که اعمال مختلفی انجام میدهد از دو قسمت تشکیل شده که توسط یک لایه بافتی پوشیده شدهاند.
وظایف پروستات چیست؟
وظیفه پروستات کمک به کنترل ادرار، با وارد کردن فشار به قسمت ابتدایی پیشابراه میباشد. همچنین پروستات، مایعی ترشح میکند که سلولهای جنسی مرد، یا اسپرمها را فعال نگه میدارد. این مایع پیشابراه را مرطوب و لغزنده میکند. این مایع ماهیت قلیایی داشته و نیز مواد مغذیای دارد که برای فعال باقی ماندن اسپرم ها، لازم است. اعمالی که پروستات انجام میدهد، نشان میدهد که اگرچه بدون پروستات، تقریبا مردان نابارور هستند اما نبود پروستات در سالمندان نیز تاثیر چندانی در زندگی فرد ندارد.
علائم خطرناک پروستات
مشکل پروستات در افراد مسن با نشانه های اولیه شروع میشود، که به شرح زیر میباشد :
- اشکال در فعالیت جنسی طبیعی
- احساس سوزش ادرار یا ادرار دردناک
- بند آمدن ادرار یا قطره قطره آمدن ادرار
- مشاهده خون در ادرار و یا مایعات دستگاه تناسلی
- مشکلات ادراری، مانند احساس فوریت و یا تکرر در ادرار
- احساس سفتی و درد متناوب در قسمت پایین کمر، لگن یا بالای رانها
بیماریهای رایج غده پروستات چیست؟
پنج بیماری رایج مربوط به پروستات در سالمندان شناسایی شده است که عبارتاند از:
۱. هیپرپلازی خوش خیم پروستات؛ بزرگ شدن پروستات
هیپرپلازی خوش خیم پروستات بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال رخ میدهد. البته هر چه سن افراد افزایش پیدا میکند، احتمال ابتلا به این بیماری نیز بالاتر میرود. این بیماری به بزرگی پروستات در سالمندان مربوط میشود. در این حالت افزایش سایز غده پروستات به حدی میرسد که مجاری ادرار تا حدی تنگتر میشود. حتی این امکان وجود دارد که مجاری ادرار مسدود شود. به این ترتیب جریان ادرار کند یا متوقف میشود. هر چند این بیماری غیرسرطانی است؛ اما علائم خطرناکی را به همراه دارد که بدون دخالت فوری پزشکی مشکلات جدی را به همراه خواهد داشت.
علت بزرگ شدن پروستات چیست؟
بعد از 40 سالگی به دلایل مختلفی در مردان شاهد بزرگ شدن پروستات هستیم که میتواند بر مسیر ادرار و همچنین باروری مردان موثر باشد. هیپرپلازی و رشد خوشخیم پروستات را بزرگ شدن پروستات یا BPH میگویند. این بیماری در بین مردان بالای 40 سال بسیار شایع است. این افزایش در اندازه پروستات خوشخیم میباشد. در ادامه با این بیماری بیشتر آشنا میشوید. علت بزرگ شدن پروستات تاکنون مشخص نشده ولی دلیل مبتلا شدن به پروستات در آن دخیل هستند:
- چاقی
- عدم فعالیت
- بیماری دیابت
- سابقه فامیلی
بزرگشدن خوش خیم پروستات در سالمندان اندازه پروستات در مردان جوان، تقریباً به اندازهی یک گردو میباشد. با افزایش سن اندازهی این غده نیز در مردان افزایش مییابد. به این افزایش اندازه پروستات در سالمندان، بزرگ شدن خوش خیم پروستات bph گفته میشود.
بزرگ شدن پروستات از چه زمانی آغاز میشود؟
این فرایند از ۳۰ سالگی شروع میشود و اغلب موارد بعد از ۵۰ سالگی علائم پدیدار میشوند. بزرگی پروستات در سالمندان علائمیرا در فرد ایجاد میکند.
علائم بزرگ شدن پروستات در سالمندان
پروستات بزرگ میتواند به قسمت خروجی مثانه و به ابتدای پیشابراه فشار وارد کند. این اتفاق منجر به ایجاد مشکلاتی در ادرار کردن میشود. جریان ادرار آهستهشده و تکرر ادرار ایجاد میشود که به خصوص بیشتر در شب ها رخ میدهد. ممکن است احتباس ادراری روی دهد. مشکلات جدیتری مانند عفونت مجاری ادراری و یا انسداد کامل پیشابراه و آسیب به کلیهها نیز در مواردی ممکن است ایجاد شود. به دلیل بزرگ شدن پروستات در سالمندان میتوان گفت این علائم در آنها نیز محتمل است.
عوارض بزرگ شدن پروستات در سالمندان
بیماری ها | توضیحات |
1) عدم توانایی ناگهانی در ادرار کردن (احتباس ادراری یا شاش بند شدن) | در این مواقع ممکن است نیاز به سوندگذاری به منظور تخلیه ادرار از مثانه باشد. در نهایت بعضی از مردان با بزرگی پروستات نیاز به جراحی برای رهایی از احتباس ادراری پیدا میکنند. |
2) عفونت دستگاه ادراری | ناتوانی در تخلیه کامل مثانه میتواند خطر عفونت در دستگاه ادراری شما را افزایش دهد. در صورتی که مکررا دچار عفونت ادراری شوید، ممکن است به جراحی برای برداشتن بخشی از پروستات نیاز پیدا کنید. |
3) سنگ مثانه | سنگ مثانه معمولا به دلیل ناتوانی در تخلیه کامل مثانه ایجاد میشود. سنگ مثانه میتواند باعث عفونت، تحریک مثانه، بروز خون در ادرار و انسداد جریان ادرار شود. |
4) آسیب مثانه | مثانه ای که به طور کامل تخلیه نمیشود، میتواند موجب بروز کشش و ایجاد ضعف در عضلات دیواره مثانه شود. در نتیجه به مرور زمان، دیواره عضلانی مثانه به خوبی منقبض نشده و منجر به سفت شدن جدار آن برای تخلیه کامل مثانه میگردد. |
5) آسیب کلیوی | افزایش فشار در درون مثانه به دلیل احتباس ادرار میتواند منجر به صدمه به کلیه ها شده و یا اجازه دهد تا عفونت مثانه به کلیه ها انتشار یابد. در اکثر مردان با بزرگی پروستات خوش خیم این عوارض بروز نمییابد. با این حال، احتباس حاد ادراری و آسیب کلیوی میتواند تهدیدی جدی برای سلامت مردان باشد. |
شیوع بزرگ شدن پروستات در سالمندان مرد چقدر است؟
نیمی از مردانی که بالای ۵۰ سن دارند علائمی از بزرگی حجم طبیعی پروستات را نشان میدهند. اما ۱۰ درصد آنان به مداخلات دارویی و عمل پروستات در سالمندان نیاز پیدا میکنند. بزرگی پروستات در سالمندان با معایناتی که توسط پزشک انجام میشود قابل تشخیص است.
عمل پروستات در افراد مسن
آیا عمل پروستات خطرناک است؟ عمل پروستات در افراد مسن رایج تر است. در این شیوه پروستات به قصد متوقف کردن سرطان برداشته میشود. حال سوال اینجا است که پروستات چه زمانی عمل میشود. زمانی که علائم این بیماری شدید باشند و هیچ راه دیگری برای درمان وجود نداشته باشد، این شیوه پیشنهاد میشود. تغذیه بعد از عمل پروستات بسیار حائز اهمیت است. این تغذیه باید طبق آنچه پزشک تجویز کرده است، رعایت شود. بنابراین، تغییر سبک زندگی باید برای این افراد در اولویت قرار داشته باشد. برای تغییر سبک زندگی پرهیز غذایی در پروستات سالمندان اهمیت بسیار زیادی دارد.
۲.بیماری های پروستات در سالمندان؛ پروستاتیت حاد باکتریایی
اگر غده پروستات دچار عفونت شود، زمینه بروز پروستاتیت حاد باکتریایی ایجاد میشود. این بیماری معمولا بهصورت ناگهانی رخ میدهد. هرچند در حالت حاد این بیماری با درد همراه است؛ اما معمولا درمان آن سریع جواب میدهد و با شروع درمان درد نیز از بین میرود. برای درمان عفونت پروستات نیز معمولا از آنتی بیوتیکهای مخصوص استفاده میشود.
۳. بیماری های پروستات در سالمندان؛ پروستاتیت باکتریایی مزمن
گاهی اوقات پروستاتیت حالت مزمن به خود میگیرد و در این شرایط تا ماهها ادامه پیدا میکند. درمان پروستات در سالمندان مبتلا به این بیماری تا حدی دشوار است. معمولا باید در یک دوره طولانی آنتی بیوتیکهای قوی مصرف شود تا آثار عفونت رفتهرفته رو به کاهش بگذارد.
۴. بیماری های پروستات در سالمندان؛ پروستاتیت مزمن
پروستاتیت مزمن باعث ایجاد درد در ناحیه کمر یا کشاله ران میشود. این موضوع با توجه به تضعیف قوای جسمانی در سالمندان تا حد زیادی کار را برای درمان دشوار میکند. معمولا پزشکان با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی سالمندان سعی در کنترل این بیماری دارند.
۵. بیماری های پروستات در سالمندان؛ سرطان پروستات در سالمندان
سرطان پروستات، رشد بدخیم سلولهای پروستات است که معمولاً آهسته و در درون پروستات در طی سالها رشد میکند و در این مدت علائم کمی ایجاد میکند. اما به مرور زمان به بیرون از پروستات گسترش مییابد. ممکن است به بافتهای دورتر مانند استخوان ها، ریهها و کبد نیز دستاندازی کند. علائم و نشانهها به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. بیماری پروستات در سالمندان و مردان جوان و میانسال، شایعترین بدخیمی منجر به مرگ، بعد از سرطان ریه است.
علائم سرطان پروستات در سالمندان
در مراحل اولیه، بیمار ممکن است هیچ گونه علایمی نداشته باشد و زمانی علایم پیدا شود که سرطان پیشرفت کرده است. برخی از مواقع ممکن است بیماری در معاینه سالیانه با آزمایش خون تشخیص داده شود. در مواردی نیز ممکن است علائم زیر در فرد مبتلا وجود داشته باشد که علائم سرطان پروستات در نوجوانان را هم شامل میشود :
- مشکل در ادرار کردن (بیمار ممکن است زود به زود ادرار کند و یا دفع ادرار او قطع گردد و دوباره جریان پیدا کند)
- موقعی که ادرار میکند، نمیتواند تمام آن را دفع نماید
- درد و ناراحتی ناحیه لگن و انتهای فوقانی استخوان ران
- از دست دادن وزن و احساس خستگی و بی حالی
- ادرار به راحتی و با فشار دفع نمیگردد
- درد در هنگام ادرار کردن
- دفع خون در مایع منی
- اختلال در نعوظ
اگر مردی دچار یک یا چند علامت از علایم بالا گردید، باید بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه نماید تا معاینات و بررسی های لازم از او صورت گیرد و مشخص گردد که آیا دچار بزرگی غده پروستات است یا مراحل اولیه علائم سرطان پروستات بدخیم را میگذراند. علائم پروستات بدخیم به اندازه و میزان گسترش سرطان بستگی دارد. اگر سرطان چندان گسترش نیافته باشد، ممکن است اصلاً علائم زیادی نداشته باشد.
عوامل تاثیر گذار در ابتلا به بیماری پروستات
موارد زیر مواردی هستند که احتمال ابتلا به پروستات در سالمندان را افزایش میدهند :
- تاثیر رژیم غذایی
- مردان بالای ۶۵ سال
- عوامل ژنتیکی (در واقع اگر اقوام نزدیک فرد مبتلا باشند خطر ابتلا افزایش مییابد)
احتمال مرگ در سرطان پروستات
سرطان پروستات با 6004 مورد جدید در جایگاه دوم شایعترین سرطانها در ایران بعد از سرطان معده قرار دارد.تعداد موارد مرگومیر این سرطان 3071 است که بعد از سرطانهای معده و ریه در جایگاه سوم قرار دارد. نسبت نرخ مرگومیر به نرخ بروز این سرطان در ایران 0.51 است.
نحوه پیشگیری از سرطان پروستات در سالمندان
جهت پیشگیری از سرطان پروستات در آقایان بهتر است از راهنمایی ها و توصیه های متخصصین اورولوژی استفاده کنید. از جمله عوامل بروز سرطان در سالمندان آقا مصرف نوشیدنی های انرژی زا،گوشت های فراوری شده،لبنیات پرچرب،چربی های اشباع و هیدروژنه و الکل میباشد. بوجود آمدن سبک زندگی جدید سبب افزایش بیماری های مرتبط با پروستات در سالمندان آقا شده است. ازجمله دلائل بروز سرطان پروستات در آقایان کم تحرکی میباشد اما دلیل مهم تر، تغذیه نادرست میباشد. به همین دلیل در حال حاضر آموزشهای بیشتری نسبت به گذشته درباره نوع غذای آقایان و نحوه غذاخوردن به آقایان داده میشود تا بیماری های پروستات مهار شوند. در حال حاضر سرطان پروستات دومین سرطان در بین آقایان میباشد، چنانچه سالمندان آقا مراقب تغذیه خود نباشند احتمال بروز سرطان پروستات در آنها افزایش مییابد.
انجام آزمایش سالیانه پروستات در سالمندان
همانطور که میدانید سالمندان باید هر چند وقت یکبار باید آزمایشاتی انجام دهند تا از صحت آنها مطمئن شوید. انجام سالیانه آزمایش (PSA از طریق آزمایش خون) و ویزیت توسط پزشک در مردان بالای ۴۰ سال برای غربالگری این بیماری انجام میشود و کمک میکند در مراحل اولیه این بیماری کنترل شود و بتوانید مشکلات بعدی پروستات در سالمندان را مدیریت کنید.
مصرف چربی های اشباع و هیدروژنه در آقایان
این نوع چربی ها نه تنها خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش میدهند بلکه مشکلات مربوط به پروستات را نیز توسعه میدهند. مطالعات نشان میدهد مردانی که این نوع چربی ها را به وفور مصرف میکنند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات تهاجمی قرار دارند. در عوض مردانی که از چربی هایی مانند آووکادو، آجیل، روغن زیتون و دانه استفاده می کنند، شانس ابتلا به سرطان پروستات تهاجمیرا از خود دور خواهند کرد.
مصرف الکل در آقایان
محققان میگویند احتمال بروز سرطان پروستات در آقایانی که الکل مصرف میکنند ۲۰ درصد بیشتر از آقایانی است که از مصرف این قبیل نوشیدنی ها خودداری می کنند. تحقیقات در خصوص رابطه بین الکل و سرطان پروستات نشان داده است این خطر در دوران میانسالی حتی بیشتر می شود و با افزایش مقدار مصرف الکل افزایش می یابد
نقش رژیم غذایی در سرطان پروستات
سالمندان آقا مبتلا به سرطان پروستات با رعایت رژیم غذایی مناسب قادر خواهند بود بیماری خود را کنترل کنند. در حقیقت پیروی از رژیم غذایی خاصی باعث نمیشود که آقایان به این بیماری مبتلا نشوند. اما رژیم غذایی مناسب برای سالمندانی که مبتلا به این بیماری هستند خطر پیشرفت را کاهش میدهد.در واقع در این رژیم ها هیچ یک از نشانه های پیشگیری از سرطان پروستات وجود ندارد اما رژیم هایی که برای سلامتی قلب افراد مناسب میباشد، برای پروستات نیز مناسب است. با این حال با توجه به تحقیقات دانشمندان رژیم غذایی مدیترانه ای که شامل انواع مختلف سبزیجات و دانه های کامل میشود مناسب است.این نوع رژیم غذایی منبع سالم پروتئین همچون لوبیا، ماهی و مرغ بدون پوست و چربی های سالم از جمله روغن زیتون، آجیل و آووکادو میباشد.
تاثیرات |
مواد غذایی |
کاهش رشد تومور پروستات | همچون سلنیوم، ویتامین D، سویا، چای سبز، لیکوپن (ماده موجود در گوجه فرنگی )، کلم بروکلی |
پیشگیری از پروستات | کاهش مصرف بعضی غذاها همچون مواد قندی و نشاستهای و چربی ها به خصوص چربی های مضر |
پیشگیری از بزرگی و سرطان پروستات | هویج، چغندر، شلغم، کنگر فرنگی و انواع کلم به دلیل دارا بودن نوعی آنتی اکسیدان خاص |
پیشگیری و کاهش علائم بزرگی پروستات | انواع مرکبات بویژه گریپ فروت، کیوی، هندوانه و گوجه فرنگی، پودر دانه کتان و یا روغن دانه کتان |
مفید برای سلامت پروستات | ماهی و غذاهای دریایی که سرشار از این مواد معدنی هستند (مواد معدنی بویژه روی و سلنیوم ) |
درمان پروستات بزرگ | سیاه دانه، گندم و میوه آلو |
درمان تورم و التهاب پروستات | گزنه(به این منظور میتوان روزانه سه بار دم کرده گزنه را مصرف کرد. عرق گزنه نیز مفید است) |
کاهش اندازه پروستات بزرگ شده خوش خیم | شبدر قرمز، شیرین بیان، چای سبز، شاهدانه، دانه آفتابگردان و تخم کدو |
نکته : مصرف بیشتر میوه جات و سبزیجات به دلیل خاصیت آنتی اکسیدان آنها و مصرف کافی انواع ویتامین ها بویژه ویتامین E و C نیز برای پیشگیری از پروستات در سالمندان توصیه میشود.
خلاصه مطلب بیماری های پروستات در سالمندان
غده پروستات غده ای حدودا به اندازه یک گردو میباشد که دقیقا زیر مثانه در مردان قرار دارد و بخشی از سیستم تناسلی مردان را تشکیل میدهد. وظیفه پروستات کمک به کنترل ادرار، با وارد کردن فشار به قسمت ابتدایی پیشابراه میباشد. همچنین پروستات، مایعی ترشح میکند که سلولهای جنسی مرد، یا اسپرمها را فعال نگه میدارد. با شناخت نشانه ها، عوارض و درمان بیماری های پروستات در سالمندان میتوانید از بدخیم شدن این بیماری و ابتلای فرد به سرطان جلوگیری نمایید. طبخ غذاهای سالم، متعادل و غذاهایی که باعث سلامتی قلب شده و شامل تمام غذاهای کامل میشوند، بهترین راهی است که میتوان پیش روی مردی که این سرطان را دارد، قرار داد.
در ادامه شما میتوانید سوالات خود را مطرح کنید و اگر تجربه ای در این زمینه دارید با ما در میان گذارید.