۱۴ نوع از بیماری های دوران سالمندی و درمان آنها
بیماری های بزرگسالان معمولاً به علت کهولت سن در افراد بروز میکنند. با افزایش سن در افراد سیستم ایمنی آنان ضعیف میشود و عملکرد فیزیولوژیک بدن به هم میخورد؛ به عنوان مثال: دستگاه گردش خون ضعیف عمل میکند و مراقبتهای بهداشتی هم ممکن است به خوبی انجام نگیرد. به طور کلی سالمندان به مراقبت زیادی نیاز دارد و بی توجهی به این مسئله میتواند تاثیر زیادی در شیوع بیماری های سالمندی داشته باشد. با شناخت بیماری های دوران سالمندی و راههای درمان آنها میتوانیم از مواردی که سلامت سالمند را تهدید میکنند جلوگیری کنیم و در صورت بروز عارضه مشکوک به موقع اقدام کنیم. در این مقاله از سایت مرکز پارسیان مهرپرور میخواهیم به این بیماریها بپردازیم.
بیماری های بزرگسالان
بیماریهای شایع سالمندان مجموعهای را شامل میشود که اغلب سالمندان آنها را تجربه میکنند. اگرچه ناراحتکننده است، اما ابتلا به برخی از بیماریها اجتنابناپذیر خواهد بود.
۱) عفونتهای ادراری
زنان بیشتر از مردان به عفونتهای ادراری مبتلا میشوند. کاهش شدید در سطح استروژن پس از یائسگی زمینه رشد باکتریها را در مجرای ادرار فراهم میکند. عفونت ادراری در دوران سالمندی ممکن است از راه استفاده از استخر نیز منتقل شود. با افزایش سن در مردان زمانی که پروستات بزرگ میشود ادرار به کندی از مثانه خارج شده و باعث ایجاد عفونت ادراری در آنها میشود. با افزایش سن در افراد، اعصاب مثانه هم پیر شده و باعث میشود که ادرار در آن ناحیه تجمع یابد و یک محیط مناسب برای رشد باکتریها ایجاد کند. همچنین زمانی که عفونت ادراری به کلیهها گسترش یابد سبب ایجاد کمر درد در افراد میشود. اصولا عفونت ادراری را باید با مصرف آنتی بیوتیک درمان کنیم. در صورتی که درمان نشود و در کلیههای فرد سالمند منتشر شود ، عفونتهای در جریان خون قرار میگیرند که بالقوه کشنده هستند.
از نشانههای این بیماری میتوانیم به موارد زیر اشاره کرد:
- سوزش و تکرر در ادرار
- تغییر در رنگ و بوی ادرار
- تب و لرز شدید
انواع عفونت های ادراری
برخی از سالمندان توانایی کنترل ادرار خود را از دست داده اند و مجبورند از سوند فولی استفاده کنند. عوض نکردن به موقع سوند فولی و عدم رعایت بهداشت در این افراد میتواند باعث عفونت ادراری شود. گاهی اوقات سالمندان را به دلیل عفونتهای ادراری در بیمارستان بستری میکنند. در نهایت ممکن است برخی سالمندان علائم مشخص عفونت ادراری را نداشته باشند که در این صورت وظیفه پزشک سالمندان و پرستار سالمند است که این بیماری را در سالمند تشخیص دهد و سریعا به درمان آن بپردازند. دو نوع عفونت ادراری در بزرگسالان داریم:
- سیستیت یا عفونت مثانه
- پیلونفریت یا عفونت کلیه و مجاری ادراری
۲) پنومونی (ذات الریه)
پنومونی یا سینهپهلو عفونت دیگری است که در دسته بیماری های بزرگسالان قرار میگیرد. این بیماری به بیماری دوستدار افراد مسن نیز معروف است. میزان شیوع آن در افراد بالای ۷۰سال ۵۰ برابر بیشتر از افراد بین ۱۵تا۱۹سال است. این بیماری معمولا سالمند را روانه بیمارستان میکند. با شناخت علائم این بیماری میتوانیم زود تر سالمند را از افراد دیگر دور کنیم و جلوی انتقال آن به افراد دیگر را بگیریم. از نشانههای این بیماری میتوانیم به موارد زیر اشاره کرد:
۳) سل ریوی
این بیماری جزء یکی از ۵علل مهم بیماریهای عفونی شایع در سالمندان بالای ۶۵ سال در دنیا است. علائم این بیماری شبیه به عفونتهای ریوی میباشد. بیشتر سالمندان این میکروب سل را از همان دوران جوانی در بدن خود دارند ما به دلیل اینکه در آن سنین دفاع بدن بالا است این میکروب در بدن به صورت نهفته است و در افراد بالای ۶۵ سال به دلیل کاهش سطح دفاع ایمنی، عفونت نهفته مجدد فعال میشود و باعث بروز علائم بیماری سل در فرد میگردد. در صورتی که علائم این بیماری را در سالمند خود مشاهده کردید،تمامی افرادی که با سالمند در ارتباط بودند از جمله خانواده و پرستار سالمند باید از نظر بیماری سل آزمایش شوند زیرا فرد بیمار میتواند در مدت کم مثلا ۱ ماه این بیماری را به حدود ۵ الی ۱۰ نفر انتقال دهد.
به طور کلی یک سوم مردم در کره زمین با این میکروب در ارتباط اند و همچنین حدود ۴۰ درصد مردم ایران در سنین جوانی به این بیماری مبتلا میشوند. زمانی که سالمند بیش از ۴ هفته سرفه بدون علت داشته باشد،هم باید از قفسه سینه فرد عکس گرفته شود هم تست سل از او گرفته شود. پزشکان وقتی علائم این بیماری را در سالمند ببینند از سالمند خون میگیرند و تست تی بی را برای تشخیص این بیماری در فرد انجام میدهند. فرد مبتلا سریعا در بیمارستان در بخش ایزوله باید بستری شود و به مدت ۱۵ روز کاملا درمان شده و مرخص میشود. از نشانههای این بیماری میتوانیم به موارد زیر اشاره کرد:
- بی اشتهایی
- تعریق شبانه
- کاهش وزن
- رنگ پریدگی
- سرفه های خشک
۴) بیماری های بزرگسالان : عفونت زخم بستر
سالمندانی که به هر علتی توانایی حرکتی ندارند در معرض عفونت زخم بستر قرار میگیرند. برای جلوگیری از این بیماری پرستار سالمند باید دائما وضعیت سالمند را تغییر دهد. در صورت ایجاد زخم در فرد اگر به خوبی از فرد مراقبت نشود، مرد دچار عفونت شده و امکان دارد عفونت به خون فرد وارد شود و گاهی سبب مرگ بیمار شود.
۵) باکتریمی از بیماری های بزرگسالان
از دیگر بیماری های بزرگسالان میتوان به باکتریمی اشاره کرد. زمانی که باکتری وارد خون سالمند شود اصطلاحا فرد دچار باکتریمی شده است. اصولا فردی که دچار بیماریهای عفونی از جمله پنومونی، زخمهای بستر و بیماری اندوکاردیت عفونی میشود در نهایت دچار باکتریمی میشود.
۶) اسهال حاد عفونی
بیش از نیمی از مرگ و میر در سالمندان به دلیل این بیماری میباشد. این بیماری باعث میشود فرد بیمار به سرعت آب بدن خود را از دست بدهد. این موضوع بسیار خطرناک است. به دلیل ورود میکروب به دستگاه گوارش فرد مبتلا به اسهال میشود و به سرعت قابل انتقال به افراد دیگر میباشد.
۷) بیماری های بزرگسالان: مننژیت
این بیماری در سالمندان نسبت به بیماری پنومونی و عفونت ادراری شیوع کمتری دارد اما به علت مرگ و میر بالا، بسیار حائز اهمیت است و در صورتی که دیر تشخیص داده شود باعث مرگ سالمند میشود. از نشانههای این بیماری میتوانیم به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- سردرد
- تهوع و استفراغ
۸) آرتریتهای عفونی؛ بیماری های بزرگسالان
عفونت مفصل استخوان هم در سالمندان شایع است. در این بیماری معمولا مفاصل بزرگ مثل زانو و لگن در گیر هستند. از نشانههای این بیماری میتوانیم به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- ناتوانی در راه رفتن
- قرمزی و گرمی در مفصل
9) پوکی استخوان
از شایع ترین بیماری های بزرگسالان میتوان به پوکی استخوان اشاره کرد. پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و خطر شکستگی را در فرد افزایش میدهد. راههای مقابله با پوکی استخوان در میانسالی:
- تغذیه مناسب در زنان و مردان در ۵۰ سالگی:مصرف ویتامین D و C
- انجام تمرینات ورزشی مانند: شنا، تمرین با وزنه، پیاده روی، دویدن و انجام سایر ورزشهای استقامتی به طور منظم
- در خانمهای بالای ۵۰ سال که میتوانند از طریق مصرف مکملهای ویتامینه آن را دریافت کنند ۱۲B – مصرف ویتامین
10) کاهش شنوایی
کاهش شنوایی تاثیر زیادی روی کیفیت زندگی سالمند دارد. معمولا با افزایش سن در سالمندان سلولهای عصبی شنیداری تخریب میشوند و باعث میشوند سالمند صداهای زیر را نشنود و یا فرد همه فرکانسها را به خوبی متوجه نشود. در هر صورت فرد سالمند باید از سمعک برای تقویت صدا استفاده کند. در کل ۲ نوع سمعک وجود دارد:
- آنالوگ: مورد استفاده برای افرادی که کاهش شنوایی خفیف دارند و یا کارهای دقیق انجام نمیدهند.
- دیجیتال: مورد استفاده برای افرادی که به دقت بیشتری در شنیدن نیاز دارند و مشکلشان با سمعک آنالوگی بر طرف نمیشود.
11) کم خوابی
از دیگر بیماری های بزرگسالان میتوان به مشکلات خواب در سالمندان اشاره کرد. به طور کلی بدن انسان به ۸الی۹ ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارد و بیخوابی و علائم مربوط به آن، بخشی از روند پیری به حساب نمیآید و حتما باید درمان شود زیرا بدن فرد در زمان خواب به ترمیم خود میپردازد همچنین خواب سبب تقویت سیستم ایمنی بدن برای دفاع علیه میکروبها و عفونتها میشود. در نتیجه کمبود خواب در افراد مسن باعث ایجاد مشکلات زیادی از جمله خلق و خو و حافظه میشود.
12) بیماری های پوستی
با افزایش سن در افراد تمامی سلولهای بدن از جمله پوست بدن پیر میشود و دچار تغییرات و مشکلات میشود.
13) آلزایمر
این بیماری در افراد مسن بیشتر است و به آن مرگ تدریجی حافظه میگویند. بر خلاف باور عمومی مردم فعالیتهای مغزی مثل:حل کردن جدول، بازی شطرنج و یا حفظ کردن شعر از ابتلا به آلزایمر جلوگیری نمیکنند. بلکه باعث میشوند تعداد بیشتری از سلولهای مغزی به کار بیفتند و در نتیجه ذخیره سلولهای فعال بیشتر میشود. حال اگر این افراد به آلزایمر دچار شوند به دلیل وجود ذخایر سلولی مغزی شان، سرعت علائم و تشدید بیماری به تاخیر میافتد. همچنین اضافه وزن در سالمندان علاوه بر اینکه احتمال ایجاد آلزایمر در فرد را افزایش میدهد بلکه باعث ایجاد آلزایمر زودرس در فرد میشود.
14) پارکینسون
در این بیماری سلولهای مغزی یا بافت مغزی عصبی در فرد سالمند تخریب میشوند. این افراد در خوردن غذا و یا آشامیدن مایعات و راه رفتن دچار مشکل میشوند. انجام بعضی از رفتارها در سالمندان در طول روز باعث برخی عادات روزمره میشود که به مغز سالمند و حافظه سالمند آسیب وارد میکند.
لیست بیماری های مغز
سیستم عصبی که از مغز، نخاع و اعصاب تشکیل شده است، در واقع مرکز کنترل بدن است. وقتی این سیستم خوب کار میکند به ما این امکان را میدهد که در همه سطوح از راه رفتن، صحبت کردن و نفس کشیدن گرفته تا بلعیدن به کارهای شخصی خود برسیم. اگرچه بسیاری از این عملکردها خودکار هستند و نیازی به تفکر ندارند اما همین سیستم به ما کمک میکند تا به لطف اندام پیچیدهای که در مرکز آن قرار دارد، عمیق بیندیشیم. اصولا هر یک از اختلالات عصبی و مغزی جز بیماریهای سیستم عصبی مرکزی و محیطی محسوب میشوند. انواع بیماریهای مغزی بهخصوص بیماریهای مغزی خطرناک، بیماریهای مغزی در کودکان، بیماریهای مغزی کشنده یا بیماریهای مغزی که درمان ندارند اشاره خواهیم کرد.
صدمات مغزی
آسیبهای مغزی غالباً ناشی از ترومای بلانت یا غیر نافذ است. ضربه به سر میتواند به بافت مغز، سلولهای عصبی و اعصاب آسیب برساند. این آسیب بر توانایی مغز شما برای برقراری ارتباط با بقیه اعضای بدن تأثیر میگذارد.
- هماتوم
- ضربه مغزی
- سکتههای مغزی
- لخته شدن خون
- کوفتگی یا کبودی بافت مغز
- ورم مغزی یا تورم داخل جمجمه
تومورهای مغزی
گاهی اوقات تومور در مغز ایجاد میشود و میتواند بسیار خطرناک باشد. به این موارد تومورهای اولیه مغز گفته میشود. معمولا سرطان مغز در اثر گسترش تومورهای نواحی دیگر بدن به مغز بروز میکند. به این شرایط تومورهای ثانویه یا متاستاتیک مغز گفته میشود. تومورهای مغزی میتوانند بدخیم (سرطانی) یا خوشخیم (غیرسرطانی) باشند. پزشکان تومورهای مغزی را در قالب درجههای ۱، ۲، ۳ یا ۴ طبقهبندی میکنند. موارد شدیدتر از درجه ۴ نشاندهنده تومورهای تهاجمی هستند.
بیماریهای تخریبکننده عصب
بیماریهای نورودژنراتیو باعث میشوند ساختار مغز و اعصاب شما به مرور زمان تخریب شوند یا از بین بروند در نتیجه میتوانند شخصیت شما را تغییر دهند و باعث سردرگمی ذهنی شوند. برخی از بیماریهای مغزی مانند بیماری آلزایمر، ممکن است با افزایش سن ایجاد شوند. آنها میتوانند به آرامی حافظه و فرایندهای ذهنی شما را مختل کنند. بیماریهای شایع تخریبکننده عصب عبارتند از:
- بیماری پارکینسون
- بیماریهانتینگتون
- همه نوع از اشکال زوال عقل
- ALS (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک)
پیشگیری از بیماری ها مغزی خطرناک در بزرگسالان
در ادامه این مقاله به شما آموزش میدهیم کدام عادات سبب بروز اختلال در مغز میشود. اگرچه بیماری های شناختی با عوامل ژنتیک و سن در ارتباط هستند، برخی از شیوه های غلط زندگی که هر روز هم تکرار میشوند، نیز میتوانند بر نرونها و بافتهای مغزی سالمند آسیب برسانند و بر وقوع این بیماریها تاثیر بگذارند.
رفتارهای آسیب رسان به مغز سالمند
اگر پرستار سالمند قصد دارد توانایی و عملکرد ذهنی مددجوی خود را بالا ببرد بهتر است تغییراتی در سبک زندگی سالمند ایجاد کند. عواملی مانند خواب ضعیف، زیاده روی در مصرف مواد قندی، نخوردن صبحانه و بسیاری عوامل دیگر در بروز اختلالات حافظه سالمند تاثیر دارند.
سالمندانی که مشکل در به خواب رفتن دارند
کیفیت کم خواب در سالمندان،کارایی جسمی، ذهنی و عاطفی را کم میکند و باعث افزایش هورمونهای استرس میشود. در نتیجه توانایی سالمند برای حل مشکلات روزمره کم میشود.
مراقبت: در این زمینه به پرستار سالمند توصیه میشود اجازه دهد سالمند در یک محیط آرام، حداقل ۸ ساعت خواب شبانه را تجربه کند. قبل از به خواب رفتن تمام وسایل الکترونیکی را خاموش کند. بهتر است سالمند یک شام سبک ۲ تا ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب بخورد.
سالمندانی که در محیطهای آلوده قرار دارند
سالمندانی که به مدت زیاد در محیطهای آلوده قرار دارند، حتی اگر میزان این آلودگی اندک باشد باعث ایجاد بیماریهای مغزی میشوند. محققان دریافته اند که سالمندانی که در مناطق آلوده زندگی میکنند، مغزهای کوچک تری دارند و میزان بروز سکتههای مغزی در آنان، بیش از دیگر سالمندان است.
مراقبت : توصیه به این دست از سالمندان این است که از قرار گرفتن در محیطهای آلوده خودداری کنند و اگر نمیتوانند مانع این موضوع شوند، اقدامات پیشگیرانه را به منظور به حداقل رساندن اثرات محیط آلوده انجام دهند. از پرستار سالمند بخواهید که سالمند را در محیطهای سبز و محلهایی که هوای سالم دارند همراهی کنند.
سالمندانی که بیش از اندازه از مواد قندی استفاده میکنند
سالمندانی که در وعدههای خود بیش از اندازه از مواد قندی استفاده میکنند خطر ابتلا به بیماریهای متابولیک و مغزی را دارند. در الگوی غذایی سالمندان قند وجود دارد و تولید مواد شیمیایی مغز را کاهش میدهد و به مرور زمان بر عملکرد آن تاثیر منفی میگذارد. مصرف روزانه یکی از علل ابتلا به اضطراب، افسردگی و زوال عقل در سالمندان است.
مراقبت: بهتر است سالمندان به جای مصرف شکرهای تصفیه شده، از عسل، شیر نارگیل، یا سایر گزینههای طبیعی استفاده کنند. دقت به برچسب مواد غذایی کمک میکند تا با بررسی گزینههایی بهتری را انتخاب کنند که شکر آنها در پایین ترین حد باشد.
صبحانه مصرف نکردن در سالمندان
از جمله عادات مفید برای مغز که به جوان ماندن مغز کمک میکند مصرف روزانه وعده صبحانه است. حذف صبحانه یا گنجاندن مواد غذایی ناسالم در آن منجر به بیماریهای مرتبط با سوخت و ساز بدن، کاهش حافظه و عدم ثبات ذهنی میشود. همچنین با توجه به کاهش سطح انرژی در طول روز، فعالیت نورونهای مغزی در سالمندان کاهش مییابد.
مراقبت: بهتر است پرستار سالمند برای کل صبحانه سالمند برنامه ریزی داشته باشد و مطمئن شود که صبحانه سالمند شامل ویتامینها، مواد معدنی، فیبرهای گیاهی، پروتئین، اسیدهای چرب امگا۳، آنتی اکسیدانها و … میشود.
سالمندانی که دخانیات مصرف میکنند
سموم موجود در سیگار اندامهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. این مواد سمی باعث سرعت روند پیری مغز میشوند و از دلائل ابتلا به اختلال در عملکرد شناختی میباشد. ابتلا به دمانس و آلزایمر با سیگار ارتباط دارد.
مراقبت : از سالمند بخواهید در اسرع وقت سیگار کشیدن را متوقف کند و عادات سالم را جایگزین کند. از قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز پیشگیری کند.
دهیدراته شدن بدن سالمندان
مصرف کم آب یکی از دلایلی است که بر ضعف زودرس بافت مغز موثر است. کم آبی بدن سالمندان باعث میزان انرژی آنها میشود و خلق و خو سالمندان را بهم میریزد و تمرکز سالمندان را دشوار تر میکند . بخش بزرگ مغز را آب تشکیل میدهد به این معنا که کاهش آب بدن با کاهش عملکردهای مغزی و کاهش اکسیژن در سلولهای مغز ارتباط دارد.
مراقبت: پرستار سالمند باید در برنامه غذایی سالمند روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب بگنجاند. مصرف میوهها و سبزیجات آبدار را افزایش دهد و چای و نوشیدنیهای طبیعی دیگر را در کنار مصرف آب فراموش نکند.