درمان افسردگی سالمندان در خانه
متأسفانه سالمندان با وجود داشتن فرزند اما به دلیل مشغلههای زندگی و گاه کممهری، اغلب چشم انتظار دیدار اعضای خانواده خود هستند و دوران طلایی زندگی خود را در غم و افسردگی سپری میکنند. برای سالمندان زندگی در خانه سالمندان، یکی از ترسها میباشد. برکسی پنهان نیست که اعضای خانواده، بیشترین نقش حمایتی و مراقبتی از سالمندان را بر عهده دارند و هیچ فرزندی نمیخواهد؛ والدین سالمند خود را که تکیهگاه اش در زندگی بودهاند، روانه سرای سالمندان و یا شاهد افسردگی سالمندان باشد. به نشانههای جسمی و پنهان افسردگی در سالمندان دقت کنید تا در صورت وجود با درمان افسردگی سالمندان بتوانید کیفیت زندگی آنان را افزایش دهید.
در این مقاله به تشریح عناوین زیر میپردازیم:
- افسردگی چیست؟
- نشانههای جسمی و پنهان افسردگی
- انواع افسردگی: مزمن، ماژور، فصلی
- علل افسردگی در سالمندان
- پیشگیری از افسردگی در سالمندان
- درمان افسردگی سالمندان
- ترفندهای مراقبت از سالمند افسرده
- تست آنلاین تعیین افسردگی
افسردگی چیست؟
رایج ترین اختلال روانی در جوانان، میانسالان و سالمندان افسردگی میباشد. افسردگی ( Depression ) با احساس فقدان، خشم و غم و اندوه همراه است و باعث مختل شدن فعالیتهای روزمره ی افراد میشود. شیوع افسردگی در بین افراد به قدری است که ۲۰ درصد از افراد بزرگسال را درگیر میکند. تعریف سازمان بهداشت جهانی از اختلال افسردگی ؛ احساس غم پایدار و کاهش تمایل به انجام اموری میباشد که انجام آنها لذت بخش میباشند و این کاهش انگیزه حداقل ۱۴ روز پایدار است.
علائم افسردگی در سالمندان
فردی که دچار افسردگی میباشد دچار احساسات زیر میباشد:
- غم
- خواب
- پوچی
- ناامیدی
- اضطراب
- بی ارزشی
- بی حمایتی
- احساس گناه
- اختلال در اشتهاء
- احساس خستگی
- احساس ضعف در تمرکز
نشانههای افسردگی ؛ جسمی و پنهان
نشانههای جسمی افسردگی گاهی با برخی بیماریهای دیگر اشتباه گرفته میشوند. برای درمان افسردگی سالمندان و جوانان لازم است. نشانههای جسمی افسردگی را بشناسید:
- تحریک پذیری و بیقراری: مردان بیشتر از زنان در زمان ابتلا به افسردگی دچار این حالت میشوند.
- خستگی شدید: احساس خستگی شدید حتی زمانی که به اندازه کافی میخوابید میتواند نشانه افسردگی باشد.
- مشکلات گوارشی: افسردگی بر روی روده شما تاثیر میگذارد و منجر به تهوع، سوءهاضمه، اسهال یا یبوست میشود.
- درد قفسه سینه: گاهی درد قفسه سینه از نشانههای افسردگی است. افسردگی خطر بروز بیماری قلبی را افزایش میدهد.
- سردرد: مبتلایان به افسردگی سه برابر دیگران در معرض ابتلا به میگرن هستند و مبتلایان به میگرن نیز ۵ برابر دیگران در معرض ابتلا به افسردگی هستند.
- مشکلات خواب: ناتوانی در خوابیدن، مشکل در تداوم خواب از رایج ترین نشانههای افسردگی میباشد. برخی افراد مبتلا به افسردگی بیش از حد میخوابند.
- کمردرد: کمر درد منظم میتواند نشانه افسردگی باشد. مبتلایان به افسردگی بیشتر در معرض ابتلا به دردهای شدید و ناتوان کننده در ناحیه گردن و کمر خود هستند.
- مشکلات جنسی: مبتلایان به افسردگی علاقه خود را به رابطه جنسی از دست میدهید. برخی داروهای افسردگی نیز بر روی عملکرد و تمایلات جنسی تاثیر میگذارند.
- درد عضلات و مفاصل: افسردگی و درد هر دو دارای پیام رسانهای شیمیایی مشترک در مغز هستند. افراد افسرده سه برابر دیگران در معرض ابتلا به دردهای مداوم هستند.
- اختلالات اشتهاء: بی اشتهایی در مبتلایان به افسردگی وجود دارد. افسردگی با اختلالات خوردن مانند پرخوری عصبی، بی اشتهایی عصبی و اختلال پرخوری نیز در ارتباط میباشد.
نشانههای پنهان افسردگی
- افسردگی خود را پنهان میکنند.
- ممکن است اجتماعی و شاد باشند.
- عادتهای غیرطبیعی برای خوردن دارند.
- گاهی خشم و غضب از خود نشان میدهند.
- نیاز به التیام یا بستن زخمهای روحی گذشته خود، دارند.
- افراد مبتلا به افسردگی پنهان، ممکن است خواب کافی نداشته باشند.
- افراد مبتلا به افسردگی پنهان، ممکن است الزامی برای شادی نداشته باشند.
انواع افسردگی: مزمن، ماژور، فصلی
افسردگی مزمن فرد مبتلا را به مدت طولانی تری گرفتار مینماید. نشانههای این بیماری در بزرگسالان حداقل ۲ سال و در کودکان و نوجوانان حدود یکسال ادامه دارد.
در افسردگی شدید نشانهها در تمام طول روز ادامه دارد. در این نوع از افسردگی فرد فقط در ساعاتی از روز احساس غمگینی و بی حوصلگی را تجربه مینماید. گاهی طول دوره بیماری دیس تایمی(افسردگی مزمن) بطور متوسط به پنج سال هم میرسد.
ویژگیهای اصلی اختلال افسردگی ماژور، حالت پریشانی در موقعیت های مختلف به مدت حداقل دو هفته میباشد. افسردگی ماژور معمولا همراه با علائمی مثل عدم اعتماد به نفس، بی علاقگی نسبت به انجام فعالیتها، بیحالی و احساس درد بی دلیل میباشد.
اما افسردگی فصلی در فصول خاصی عود میکند. افسردگی فصلی الگویی تکرارشونده میباشد. برای تشخیص افسردگی فصلی، افراد باید حداقل به مدت ۲ سال نشانههای کامل افسردگی غیرفصلی را در فصلهای خاصی (زمستان یا تابستان) در خود مشاهده کنند، بهطوری که این نشانهها فقط در آن فصول تکرار شوند.
علل و عوامل خطر افسردگی در سالمندان
عموماَ علت ایجاد انواع افسردگی در افراد اتفاقات ناگوار در زندگی است. عوامل خطر افسردگی در سالمندان شامل موارد زیر میباشد:
- زن بودن سالمند
- مصرف برخی از داروها
- داشتن پیشینه خانوادگی
- عدم برخورداری از حمایت اجتماعی
- قطع عضو ( جراحی به علت سرطان – دیابت یا… )
- وجود برخی بیماریهای مزمن یا شدید در سالمند
- تنها بودن ( مجرد، مطلقه یا بیوه بودن) یا نداشتن دوست صمیمی
- وجود برخی وقایع استرس زا ( به سوگ نشستن عزیزان – از دست دادن سلامتی یکی از عزیزان )
پیشگیری از افسردگی در سالمندان
متأسفانه چیزی در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد سالمندان، دچار اختلالات روانی با نشانههای افسردگی، اضطراب کاهش حافظه، تغییر در الگوی خواب، احساس تنهایی و انزوای اجتماعی میباشند که این علائم در بین زنان بیش از مردان میباشد. این حالات با فوت همسر و در میان سالمندان تنها بیشتر میباشد. تحقیقات نشان داده مهمترین نیاز سالمندان، توجه به آنها میباشد. توجه به سالمندان فقط به معنی مشورت کردن، تماس گرفتن و یا برطرف کردن نیازهای مالی نیست.
تکنیکهای جلوگیری از افسردگی در سالمندان
- دیدار دوستان و اقوام
- تغییر بینش نسبت به زندگی
- یافتن راه حل مشکلات سالمندان
- داشتن فعالیتهای ذهنی متنوع
- تکنولوژی را به سالمند آموزش دهید
- نحوه برقراری ارتباط با سالمند را بدانید
- شرکت در فعالیتهای اجتماعی داوطلبانه
- برای مثال پیاده روی، رفتن به پارک، ورزش کردن
- پر کردن اوقات فراغت سالمندان نکته مهم دیگری است.
- با بیماریهای شایع دوران سالمندی آشنایی داشته باشید.
- نسبت به تغییرات جسمی، روانشناختی و اجتماعی دوران سالمندی اطلاعات داشته باشید.
درمان افسردگی سالمندان ؛ درمان افسردگی مزمن
مانند همه بیماریها، توجه به نشانهها و تشخیص افسردگی و درمان به موقع آن موثرتر میباشد. درمان افسردگی سالمندان اگر به موقع انجام شود از ابتلاء مجدد به افسردگی نیز پیشگیری میکند. بیشترین اثر درمان را ترکیبی از روشهای درمانی دارد. روشهای درمان شامل دارو درمانی، روان درمانی، بستریشدن و شوک درمانی است. انتخاب روش مناسب درمان افسردگی به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- نشانههای افسردگی
- ویژگیهای فردی
- موقعیت فرد
درمان افسردگی سالمندان به روش دارو درمانی
درمان دارویی افسردگی در سالمندان یکی از روشهای درمان افسردگی میباشد. تأثیر داروهای ضد افسردگی در افراد مختلف متفاوت است. گاهی فقط استفاده از چند دارو میتواند اثر گذار باشد.
داروهای ضد افسردگی:
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین و نوراپینفرین (SNRI)؛
- مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)؛
- بازدارندههای مونوآمین اکسیدوز (MAOI)؛
- ضدافسردگیهای سهحلقهای (TCA)؛
- ضدافسردگیهای معمولی؛
درمان افسردگی سالمندان به روش دارو درمانی روان درمانی
روان درمانی به معنای صحبت کردن با پزشک یا رواندرمانگر میباشد. سالمند افسرده ای که درباره مشکلاتش با روان درمانگر صحبت میکند تأثیرات مثبت زیر را میگیرد:
- باورهای مخرب را میشناسد.
- منشا احساس افسردگی را در مییابد.
- باورهای جدید و مثبت در او شکل میگیرد.
- راهکارها و روشهایی برای کنارآمدن با احساسات و رخدادهای منفی پیدا میکند.
درمان افسردگی سالمندان به روش بستری شدن
در مواردی که سالمند مبتلا به افسردگی به درمانهای فوق جواب نمیدهد یا در شرایط زیر قرار دارد بستری شدن سالمند ضروری میباشد:
- شدت گرفتن افسردگی سالمند
- عدم توانایی برای مراقبت از خودش
- آسیب رساندن به خودش و نداشتن امنیت
مواد غذایی مفید در زمان افسردگی
مصرف برخی مواد غذایی به درمان افسردگی سالمندان کمک میکند. برخی غذاها به بهبود سلامت روان کمک میکند. در هنگام افسردگی باید غذاهای تازه بخورید. در ادامه غذاهایی را بررسی میکنیم که به شدت مغذی هستند و با التهاب مغز مبارزه میکنند.
۱ – مصرف سبزیهای برگ سبز
بهترین انتخاب در سبزیجات آنهایی هستند که برگ سبز تیره دارند. سبزیجات برگ سبز سرشار از مواد مغذی هستند. این گیاهان روی سیستم ایمنی بدن تأثیر مثبت میگذارند و ضد سرطان هستند.
- اسفناج
- کلم کالی
- برگ چغندر
۲ – درمان افسردگی سالمندان با مصرف گردو
از منابع اصلی اسیدهای چرب امگا ۳ گردو میباشد. اسیدهای چرب در بهبود عملکرد مغز تأثیر مثبت دارند و نشانههای افسردگی را کاهش میدهند.
۳ – قدرت بخشی مغز توسط آووکادو
آووکادو به دلیل داشتن اسید اولئیک با افسردگی مبارزه میکند. مغز شما به چربیهای مفید آووکادو نیاز دارند. یک آووکادوی متوسط ۴ گرم پروتئین دارد، سرشار از ویتامین C و ویتامین B12 است. آووکادو ۱۱ گرم شکر و ۱۱ گرم فیبر دارد.
۴ – آنتیاکسیدانهای موجود در توت و کمک به ترمیم سلولهای مغزی
مصرف انواع توتها به دلیل میزان بالای آنتی اکسیدان آنها برای درمان افسردگی توصیه میشود.
۵ – کاهش قند خون توسط قارچها و کمک به درمان افسردگی سالمندان
ویژگیهای شیمیایی قارچ با انسولین مبارزه میکند و سبب کاهش قندخون میشود. قارچ یک پروبیوتیک طبیعی است که از باکتریهای مفید روده مراقبت میکند. مسئول تولید ۸۰ تا ۹۰ درصد سروتونین بدن، سلولهای عصبی روده است. مراقبت از رودهها به این دلیل اهمیت فراوان دارد.
۶ – آلومینیوم موجود در پیاز و کمک به درمان افسردگی سالمندان
از نظر برخی محققان پیاز بمب سبز سلامت میباشد. آلومینیوم موجود در پیاز خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهند. استفاده دائمی از این سبزی خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارش را کم میکند. رابطه قوی بین مغز و دستگاه گوارش وجود دارد به همین دلیل غذاهای ضد سرطان به بهبود حال روحی کمک میکنند.
۷ – تأثیر گوجه فرنگی در درمان افسردگی سالمندان
گوجه فرنگی از منابع اصلی فولیک اسید و اسید آلفالیپوئیک است. هر دوی این مواد برای مبارزه با افسردگی بسیار مفید هستند.
۸ – فیبر موجود در لوبیا و بهبود افسردگی
لوبیا برای بهبود حال روحی خوب میباشد، زیرا بدن آنرا آهسته هضم میکند. بطور کلی هر غذایی که قادر باشد سطح قند خون را ثابت نگه دارد برای بهبود حال روحی مناسب است. با مصرف این نوع نشاسته دیگر هوس نان یا سایر غلات فراوریشده را نمیکنید. این ماده غذایی ضد دیابت است و باعث کاهش وزن هم میشود.
۹ – مصرف دانههای سرشار از امگا ۳
دانهها به دلیل داشتن مقدار زیادی امگا ۳ از غذاهای مفیدی است که به درمان افسردگی سالمندان کمک میکند. چربی که در این دانهها وجود دارد باعث جذب بهتر مواد مغذی سبزیجات میشود.
دانههای حاوی امگا ۳ شامل:
- شاهدانه
- تخم چیا
- تخم کتان
- تخم آفتابگردان
۱۰ – فیبر و آنتی اکسیدان موجود در سیب برای درمان افسردگی سالمندان
سیب هم مانند توت سرشار از آنتیاکسیدان میباشد. آنتیاکسیدانها از اکسید شدن و ایجاد التهاب در سلولها جلوگیری میکنند. فیبر محلول موجود در سیب نوسانات سطح قند خون را متعادل میکند. سیب یکی از میوههای مفید برای سالمندان دیابتی میباشد.
درمان گیاهی افسردگی در سالمندان
در ادامه به برخی از گیاهان دارویی مفید برای درمان افسردگی میپردازیم.
گل رز گیاه مفید برای درمان افسردگی : 30 عدد گلبرگ گل رز تازه را در آب ریخته و به مدت 12 تا 15 دقیقه بجوشانید. بعد از آنکه خنک شد به آن شکر بیافزایید این دمنوش را دو یا سه بار در روز میل کنید
چای سبز، درمان گیاهی افسردگی : نوشیدن 2 الی 3 فنجان چای سبز در روز، به کاهش علائم افسردگی کمک میکند و همینطور به دلیل اسید آمینههای موجود در آن دارای اثرات تسکین دهنده در مغز است.
قهوه، درمان افسردگی سالمندان : میتوانید با مصرف یک فنجان روز خود را آغاز کنید البته در نظر داشته باشید که مقدار یک الی دو عدد فنجان در روز برای درمان افسردگی خفیف کافی است اگر از این مقدار بیشتر شود.
هل برای درمان افسردگی : بوی خوش هل عصبهای شما را آرام میکند میتواند به همراه چای خود مصرف کنید. میتوانید از شکر و پودر هل به عنوان دمنوش استفاده کنید.
مواد غذایی ممنوعه برای درمان افسردگی سالمندان
برخی افرادی که به افسردگی دچار میشوند، تمایل به پرخوری و مصرف غذاهای ناسالم پیدا میکنند. غذاهای ناسالم خود به تنهایی به شدت گرفتن افسردگی کمک میکند. مصرف این غذاها همچنین باعث ایجاد افزایش وزن و بوجود آمدن برخی بیماریها میشود.
- سوسیس
- پنیرهای چرب
- غلات غنی شده
- غذاهای سرخ شده
- شیرینیهای تجاری
- مقدار بیش از حد کافئین
- قند و شکر و مشتقات آنها
- نوشابه و سایر نوشیدنیهای گازدار
ترفندهای مراقبت از سالمند افسرده
از مسائلی که فرزندان سالمند در دوران سالمندی با آن روبرو میشوند افسردگی سالمند عزیزشان است. افسردگی جزوی از دوران پیری و سالمندی نیست، بلکه مانند بیماریهای قلب، فشار و دیابت احتمالاً گاهی برخی سالمندان را گرفتار کند که در این صورت فرد باید تحت درمان قرار گیرد. بسیاری سالمندان افسردگی خود را پنهان میکنند؛ زیرا میترسند مبادا به آنها برچسب دیوانه زده شود. در صورتی که افسردگی درمان نشود، احتمالاً ماهها یا حتی سالها ادامه پیدا کند و این امر مراقبت از سالمند را با مشکلاتی روبرو میکند.
به کمک ترفندهای زیر میتوانید از سالمند افسرده بهتر مراقبت کنید:
اگر والدین سالمند شما همواره مایل به گردش در خیابان بوده است اما اکنون دیگر حوصله رانندگی ندارد، شما این کار را برای او انجام دهید. به صحبتهایشان گوش دهید و احساساتشان را بپذیرید تا احساس آرامش و امنیت پیدا کنند. سالمندان نمیخواهند باری بر دوش خانواده شان باشند به همین دلیل گاهاً میگویند از تنها بودن خود ناراحت نیستند. وقتی سالمند از مشکلات بدخوابی یا بی خوابی اش شکایت میکند، به او نگویید که تو افسرده هستی، باید دارو مصرف کنی یا باید به پزشک مراجعه کنید. بهترین کار ارائه راهکار و پیشنهاد به طریق غیر مستقیم میباشد.
برخی دیگر از روشهای مراقبت از سالمندان افسرده
- هرگز کارهایی را که خودشان میتوانند انجام دهند، برایشان انجام ندهید.
- هرگز به گونه ای رفتار نکنند که آنها به خاطر این مشکل احساس گناه کنند.
- سالمند افسرده را به دلیل اینکه دوست دارد دائما در رختخواب باشد سرزنش نکنید.
- کمک بیش از اندازه به سالمند افسرده باعث میشود او احساس بی ارزشی و ناتوانی کند.
- هرگز به سالمند افسرده نگویید: از این حال بیرون بیا و شاد باش. زیرا او واقعاً میخواهد شاد باشد ولی نمیتواند.
- با او در مورد راههای بهتر خوابیدن صحبت کنید. ( روشهای بهتر خوابیدن مانند تن آرامی و خوراکیهای مفید برای خواب عمیق تر )
تست آنلاین تعیین افسردگی
تست تعیین میزان افسردگی دکتر بک از معتبرترین تستهای افسردگی است. انجام این آزمون به شما کمک میکند میزان افسردگی خود را به راحتی محاسبه کنید. برای ارزیابی نتیجه بهتر است در هفته ۳ بار این تست را انجام دهید. میانگین امتیازاتی که به دست میآید ملاک تصمیم گیری بهتری است.
برای انجام تست میزان افسردگی کلیک کنید.