سینه پهلو نوزاد
در این مقاله از سایت مرکز مهرپرور به بررسی درمان ذات الریه و ۱۰ علامت ذات الریه که باید بدانید، میپردازیم. پنومونی (ذات الریه یا سینه پهلو) بیماری کشندهای میباشد . عامل این بیماری باکتری یا ویروسی میباشد که باعث عفونت ریهها میشود. علائم ذات الریه در نوزادان متغیر است. اما تب شایعترین علامت این بیماری میباشد. ذات الریه در نوزادان یک مورد اورژانسی است و باید به سرعت برای درمان آن اقدام شود. اگر کودکتان سرفههای بد و عمیقی میکند و تب بالایی دارد که پایین نمیآید، احتمال دارد به ذات الریه مبتلا شده باشد و باید برای درمان آن حتماً به متخصص اطفال مراجعه کنید. متخصص اطفال نوع ذاتالریه را تعیین میکند و داروی مناسب را تجویز مینماید. درمان سینه پهلو در نوزادان به شدت علائم بستگی دارد.
در ادامه به موارد زیر میپردازیم :
- ذات الریه چیست؟
- علائم ذات الریه در کودکان
- سرایت ذات الریه در نوزادان
- عوامل خطر در نوزادان
- پیشگیری از بیماری ذات الریه در نوزادان
- تشخیص ذات الریه در نوزادان
- درمان ذات الریه در نوزادان
- درمان خانگی ذات الریه در کودکان
ذات الریه چیست؟
در صورتی که ریهها به علت یک عفونت ویروسی یا میکروبی یا عدم عملکرد مناسب دچار التهاب گردند، سینه پهلو نامیده میشود. این بیماری غالبا از عوارض عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا یا بیماریهای عفونی همچون آبله مرغان میباشد. کودکان مبتلا به فیبروز کیسه ای بیشتر در معرض ابتلا به سینه پهلو میباشند. سینه پهلو باعث میشود که بعضی از کیسههای هوای داخل ریه پر از مایع شوند و در عکس رادیوگرافی بخشهای مبتلا شده به صورت سایه سفید رنگ خود را نشان میدهند. کیسههای هوای ریههای بیمار مبتلا به سینه پهلو پر از چرک و مایع دیگری میشود و در نتیجه تنفس سخت میشود.
ذات الریه خاموش
- پنومونی در اکثر موارد به صورت سرماخوردگی عادی یا سرفه شدید بروز مییابد.
- عفونتهای باکتریایی بدون وجود علائم سرماخوردگی در مراحل اولیه شروع میشود.
- آیا ذات الریه باعث مرگ میشود؟ هر دو نوع ویروسی و باکتریایی ذات الریه به سرعت بروز مییابد و اگر درمان نشود، خطرناک خواهد بود.
علائم ذات الریه در کودکان
علائم سینه پهلو نوزاد ناگهان ظرف یک یا دو روز یا آهستهتر ظرف چند روز شروع میشود. گاهی اوقات به سختی میتوان پنومونی را از سرماخوردگی شدید تشخیص داد. چنانچه هر یک از علائم سینه پهلو در نوزادان را مشاهده کردید، به سرعت برای درمان بیماری آن اقدام کنید :
علائم سينه پهلو در كودكان |
نشانههای پنومونی |
تب بالا |
|
خستگی |
|
تنفس دشوار و سریع |
|
سرفه کردن |
|
کبود شدن رنگ نوزاد |
|
درد |
|
ناراحتیهای شکمی |
نکته : در سینه پهلو باکتریایی خواب آلودگی، آبی شدن لبها و زبان و خودداری از خوردن و آشامیدن و به طور نادر درد شکم، سردرد و سفتی گردن میتواند از دیگر علائم این بیماری باشد.
سرایت ذاتالریه در میان نوزادان
پنومونی از راه مجاری تنفسی منتقل میشود. زمانی که کودک بیمار سرفه یا عطسه میکند، اگر میکروبهای خارج شده از راه مجاری تنفسی وارد بدن فرد دیگری شود، بیماری سرایت خواهد کرد. میکروبهای عامل پنومونی باعث بروز بیماریهای دیگری مانند برونشیت، سرماخوردگی و التهاب مخاط بینی (رینیت) میشود. البته این میکروبها گاهی باعث هیچ گونه بیماری نمیشود.
ذات الریه در نوزادان تازه متولد شده
این که در بدن یک نوزاد تازه متولد شده عفونت ایجاد شود، میتواند یک عامل بزرگ نگرانی باشد و این به این دلیل میباشد که نوزادان خیلی سریع میتوانند بیمار شوند. اما خوشبختانه، اگر تشخیص عفونت به موقع صورت گیرد، آنها به درمانشان بسیار سریع پاسخ مناسب میدهند. نوزادان دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند و این یکی از دلایلی میباشد که اهمیت تغذیه با شیر مادر را تبیین میکند، چرا که از این طریق آنتی بادیها (پادتنها) برای مبارزه با عفونت در بدن نوزاد فراهم میشوند. در نتیجه، نوزادان شیرخوار از شیر مادر عفونت کمتری نسبت به نوزادانی دارند که از شیر خشک تغذیه میکنند.
علل پنومونی در نوزاد تازه متولد شده
اکثر عفونتهای نوزادان توسط باکتریها و برخی نیز به وسیله ویروسها ایجاد میشوند. کانال تولد بدن مادر، خود یک محیط مستعد و حاوی باکتری است، به خصوص اگر خود مادر نیز عفونت فعال داشته باشد. در طول زایمان، کودک میتواند در مایع کانال تولد نفس کشیده و یا آن را قورت دهد و اینگونه احتمالاًباکتریها یا ویروسها به ریهها و خونش وارد شوند. کودک میتواند در طول زایمان یا در چند روز اول پس از تولد بیمار شود و به تدریج که باکتریها یا ویروسها تکثیر میشوند، نوزاد تازه متولد شده بسیار سریعتر هم مریض میشود. هر چه زودتر عفونت کشف و درمان شود، آسیب نوزاد کمتر خواهد بود.
علائم ذات الریه در نوزادان تازه متولد شده
علائم سینه پهلو در نوزادان در زیر ذکر شده میباشد. احتمالاً تشخیص اینکه آیا نوزاد دارای عفونت است یا خیر مشکل باشد، چرا که نوزادان سالم و عاری از عفونت نیز احتمالاً برخی از این علائم را داشته باشند. در یک نوزاد تازه متولد شده مبتلا به عفونت، این علائم ادامه خواهند یافت و وضعیت نوزاد باید توسط یک پزشک بررسی شود.
- دمای نامنظم کمتر از ۳۶٫۶ درجه سانتیگراد (۹۷٫۹ درجه فارنهایت) یا بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد (۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت) که از روده گرفته شده باشد.
- تنفس سریع با تعداد بیش از ۶۰ نفس در دقیقه
- تغذیه ضعیف و سخت بیدار شدن برای تغذیه
- تحریک پذیری بالا و پرخاش
- خواب آلودگی بیش از حد
- تغییر در رفتار
علائم خطرناک ذات الریه در نوزادان
همانطور که عفونت بدتر میشود، نوزاد احتمالاً علائم بیشتری نشان دهد :
- دشواری تنفس
- رنگ پریده یا خاکستری پوست
- ظهور رنگ آبی کم رنگ در اطراف دهان
- تب (بالاتر از ۳۸٫۰ درجه سانتی گراد یا ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت)
- دمای بدن پایین (زیر ۳۶٫۶ درجه سانتیگراد یا ۹۷٫۹ درجه فارنهایت) با وجود اینکه نوزاد با لباس کافی و پتو پوشانده شده میباشد.
عفونت نوزاد شما میتواند با آنتی بیوتیک درمان شود و یا احتمالاً اینگونه تشخیص داده شود که به منظور بهره مندی از مراقبتهای ویژه ای از جمله تزریق مایعات وریدی (IV) و یا تجویز لوله تغذیه بهتر است به بیمارستان بروید.
عوامل خطر در نوزادان
تمام کودکان در معرض خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارند، اما در بعضی ازکودکان عوامل خطر بیشتری از قبیل موارد زیر وجود دارد :
- سوء تغذیه
- نارس بودن نوزادان
- رعایت نکردن بهداشت
- قرار گرفتن در معرض دود دخانیات اطرافیان
- ابتلا به بیماریهای آسیب زننده به سیستم دفاعی بدن
عوامل پرخطر ایجاد کننده ذات الریه
بستری شدن در بیمارستان: کودک به هر دلیلی که در بیمارستان بستری باشد، به ویژه کودکانی که از ماسکهای تنفسی استفاده میکنند یا به دستگاه ونتیلاتور وصل میشوند، بیشتر در معرض ابتلا به ذات الریه قراردارند.
بیماریهای مزمن: کودکانی که دچار بیماریهایهای مزمن مانند آسم، بیماری قلبی، یا بیماری مزمن انسدادی ریه هستند یا کوکانی که به دلایلی همچون لنفومها یا سایر سرطانها تحت شیمی درمانی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارند.
تشخیص ذات الریه در نوزادان توسط پزشک
پزشک با گوشی معاینه به صدای ریههای نوزاد گوش میدهد تا متوجه شود که آیا مایع در ریهها وجود دارد یا سینه خس خس میکند یا خیر. همچنین متخصص اطفال ضربان قلب و تنفس را بررسی میکند و از والدین درباره علائم دیگر سوال میکند. اگر کودک بسیار بدحال باشد، متخصص اطفال توصیه میکند که از قفسه سینه عکس گرفته شود تا میزان آسیب دیدن ریهها مشخص شود. همچنین گاهی از نوزاد آزمایش خون گرفته میشود یا نمونهای از خلط سرفه به آزمایشگاه فرستاده میشود تا ویروسی یا باکتریایی بودن پنومونی تعیین شود.
معاینه بالینی
قدم اول در تشخص ذات الریه معاینه فیزیکی بر بالین بیمار میباشد که مهمترین بخش آن سمع ریه کودک توسط استتسکوپ است. در صورت سمع صداهای ناهنجار یا هر گونه شک پزشک به پنومونی در کودک، پاراکلینیک برای قطعی کردن تشخیص وارد عمل میشود.
آزمایش خون
برای تایید عفونت و شناسایی میکروارگانیسمی که عامل عفونت بوده، انجام آزمایش خون تجویز میشود. با این حال همیشه امکان شناسایی دقیق نوع میکروارگانیسم وجود ندارد.
عکسبرداری از قفسه سینه (Chest X Ray)
عکسبرداری برای تشخیص سینه پهلو و تعیین اندازه و محل عفونت انجام میشود. با این حال در عکسبرداری از قفسه سینه، تنها میتوان عوارض احتمالی پنومونی را مشاهده کرد و میکروارگانیسم عامل ذات الریه (پنومونی) را نمیتوان شناسایی کرد.
سنجش سطح اکسیژن
در این آزمایش، سطح اکسیژن موجود در خون کودک یا به عبارتی درصد اشباع اکسیژن خون کودک اندازهگیری میشود. چرا که ذات الریه باعث میشود که اکسیژن کافی از طریق جریان خون وارد ریهها نشود.
آزمایش خلط
در این آزمایش از کودک خواسته میشود سرفه کند و از انجایی که سرفهها در پنومونی خلطی میباشد، نمونه مایع و خلط ریه او جمع آوری و آنالیز میشود تا به این شکل بتوان علت عفونت را پیدا کرد.
درمان قطعی ذات الریه در نوزادان
سینه پهلو یک بیماری اورژانسی میباشد و در صورت دیدن علائمی که گفته شد باید آمبولانس خبر کنید.
درمان سینه پهلو باکتریایی
اگر سینه پهلو باکتریایی باشد، برای درمان سینه پهلو نوزاد پزشک آنتی بیوتیک برای ذات الریه تجویز میکند و کودک را در بیمارستان بستری میکند. به این دلیل که امکان دارد اکسیژن داده شود و در موارد نادری تهویه مکانیکی نیز لازم شود. پس از حدود چهار روز قاعدتا کودک میتواند مرخص شود. سرفه کودک امکان دارد تا دو هفته پس از بهبودی ادامه یابد.
درمان سینه پهلو ویروسی
در سینه پهلو ویروسی استفاده از آنتی بیوتیک تاثیری ندارد و درمان به استراحت در منزل و استفاده از مایعات فراوان محدود میشود. برای کودک شیر خوار، دفعات شیر خوردن را زیاد و مقدار هر دفعه را کم کنید. کم آبی در اثر تنفس سریع و تب از عوارض جانبی این بیماری میباشد، پس نوشاندن مایعات به اندازه کافی حیاتی میباشد. برای کاهش تب و تسکین سردرد میتوانید از شربت یا قطره استامینوفن استفاده کنید.
نکته : پس از بهبود بیماری کودک تا یک هفته نباید ورزش شدید کند و اگر هوا مرطوب یا خیلی سرد نباشد بیرون رفتن ضرری ندارد.
درمان خانگی سينه پهلو در كودكان (درمان پنومونی)
برای درمان ذات الریه باید موارد زیر را در نظر بگیرید تا درمان خانگی سینه پهلو اطفال سریعتر فراهم شود :
الف) ذات الریه در نوزادان : استراحت کافی
مطمئن شوید که کودکتان به خوبی استراحت میکند.
ب) استفاده از پاراستامول یا ایبوپروفن نوزادان
تا تب پایین بیاید(با مشورت پزشک اطفال). پنومونی باکتریایی با آنتی بیوتیک درمان میشود، اما پنومونی ویروسی به خودی خود برطرف میشود، چون سیستم دفاعی بدن با ویروس مقابله میکند.
ج) درمان خانگی سينه پهلو در نوزادان : آبرسانی و اکسیژن
اگر مجراهای عبور هوا مسدود شود و آشامیدن مایعات برای کودک سخت شود، کودک به سرعت دچار مشکل بیآبی بدن میشود. نوزاد را ترغیب کنید تا بیشتر، شیر سینه یا شیر خشک بخورد. اگر نوزاد از شیر خشک یا غذاهای کمکی تغذیه میکند، میتوانید به او آب نیز بدهید. نوزادانی که باید بستری شوند، آنتی بیوتیک را از راه سرم دریافت میکنند. اگر کودک به سختی نفس بکشد، از ماسک اکسیژن استفاده میشود تا اطمینان حاصل شود که مقدار کافی اکسیژن در خون بدن کودک وجود دارد. چرا که کمبود اکسیژن میتواند برای کودک اختلالات جبران ناپذیری در آینده به وجود آورد.
د) ضربه زدن به قفسه سینه (پرکاشن)
ضربه به قفسه سینه بسیار مهم است. کودکتان را ۴ تا ۶ بار در روز به حمام ببرید، دوش آب داغ را باز کنید و اجازه دهید ده دقیقه در هوای بخارآلود حمام تنفس کند. سپس دستتان را گود کنید و آن را محکم روی قفسه سینه، در ناحیه وجود ذات ریه در نوزادان بزنید. به مدت یک دقیقه به سرعت ضربه بزنید، سپس یک دقیقه صبر کنید. این روند را به مدت ده دقیقه ادامه دهید. به این ترتیب کیسههای محل جمع شدن چرک و مخاط میلرزد، مخاط شل میشود و کودک با سرفه آنها را بیرون میریزد. هنگام سرفه کردن کنار کودک باشید و به او دلداری بدهید.
ه) درمان خانگی عفونت ریه در نوزادان : داروی سرفه
برای درمان ذات الریه در نوزادان و کودکان، کودک باید سرفه کند تا خلط خارج شود. میتوانید در طول روز به کودک اکسپکتورانت (داروی خلط آور و ضدسرفه) بدهید تا مخاط گیر کرده در قفسه سینه شل شود و بیرون بیاید. در طول شب یا در طول روز، اگر سرفه کودک را به شدت ناتوان ساخته است به او ترکیبی از داروی خلط آور و سرکوب کنندههای سرفه بدهید. اگر سرفه شدید و مداوم نیست، داروی مهار کننده سرفه کفایت میکند.
7 مورد از عوارض ذات الریه
ذات الریه احتمالاً عوارضی ایجاد کند، به خصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری مزمن مانند دیابت دارند.
1. وخیم شدن شرایط مزمن : اگر از قبل بیماری خاصی دارید، پنومونی میتواند آنها را بدتر کند. این بیماریها شامل نارسایی احتقانی قلب و آمفیزم است. برای برخی افراد، پنومونی خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش میدهد.
2. باکتری : باکتریهای ناشی از عفونت ذات الریه احتمالاً در جریان خون گسترش یابد. میتواند به فشار خون خطرناک، شوک سپتیک و در برخی موارد نارسایی ارگان منجر شود.
3. آبسه ریه : آبسه حفرهای در ریههاست که حاوی چرک میباشد. با آنتی بیوتیکها قابل درمان هستند. برای از بین بردن چرک نیاز به تخلیه یا جراحی میباشد.
4. اختلال در تنفس : هنگام نفس کشیدن در دریافت میزان کافی اکسیژن دچار مشکل میشوید. گاهی به دستگاه تهویه مناسب نیاز پیدا میکنید.
5. سندرم دیسترس تنفسی حاد : نوعی شدید از نارسایی تنفسی و یک فوریت پزشکی است
6. افیوژن پلوری : پنومونی که درمان نشود، اطراف ریهها و درون پلور مایع جمع میشود که افیوژن پلوری نامیده میشود. پلور غشای نازکی میباشد که قسمت بیرونی ریهها و قسمت داخلی قفسه دندهها را میپوشاند. مایع آلوده است و باید تخلیه شود.
7. مرگ: در بعضی موارد، پنومونی میتواند کشنده باشد.
پیشگیری از بیماری ذات الریه در نوزادان
برای این که کودک سالم بماند و احتمال ابتلا به سینه پهلو کاهش یابد، توصیههای زیر را رعایت کنید :
1_ واکسیناسیون
نوبتهای واکسیناسیون کودکتان را فراموش نکنید. واکسن ذات الریه برای نوزادان از بدن در برابر بعضی علل ذات الریه کودکان، مننژیت و سپتی سمی (مسمومیت خون) محافظت میکند. همچنین دریافت به موقع واکسنهای هموفولیس آنفولانزا، دیفتری و سیاه سرفه در پیشگیری از بیماریهای منجر شونده به پنومونی مهم است.
2_ ذات الریه در نوزادان : بهداشت فردی
جهت جلوگیری از انتقال و پخش شدن میکروبها هنگام سرفه کردن دهان و بینی را بپوشانید. دستهایتان را مرتب بشویید.
3_ مصرف سیگار
سیگار کشیدن را در اتاق کودک ممنوع کنید. محیطی بدون دود دخانیات را برای کودک خود آماده کنید. نوزادانی که اطرافیان سیگاری دارند، بیشتر بیمار میشوند و بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهایی چون ذاتالریه، سرماخوردگی، آسم و عفونت گوش هستند. به همین دلیل است که نباید در حضور نوزادان و کودکان سیگار کشید.
خلاصه مطلب
پنومونی بیماری شایعی میباشد که معمولاً در زمستان و بهار بروز میکند. علائم ذات الریه در نوزادان متغیر است. اما تب شایعترین علامت این بیماری است. ذات الریه در نوزادان یک مورد اورژانسی میباشد و باید به سرعت برای درمان آن اقدام شود. با شناخت راههای پیشگیری و درمان ذات الریه در کودکان میتوانید از بروز مشکلات جدی خودداری نمایید.
استفاده از خدمات پرستار کودک و نوزاد در منزل در صورت مشغله کاری به شدت لازم و ضروری است. چرا که علاوه بر اینکه همه کودکان نیاز به مراقبت برای درمان دارند به محبت بیشتر در دوره بیماری نیازمند هستند که در صورت مشغله کاری والدین این امر به راحتی محقق نمیشود. پارسیان مهرپرور پس از کسب سالها تجربه در زمینه پرستاری در منزل به شما پیشنهاد میکند در صورت نیاز از خدمات پرستاری این مرکز بهره مند شوید.