مضرات مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها و آشنایی با ۱۰ آنتی بیوتیک طبیعی
مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان به صورت خودسرانه عوارض دارد و باید با نظر پزشک باشد. آنتیبیوتیک درمان مدرنی نیست و انواع طبیعی آن در زندگی بشر همواره بوده است. البته در عفونتهای ویروسی آنتیبیوتیک جایی ندارد و تنها درمانهای حفاظتی و رعایت موارد بهداشتی و استفاده مناسب از مایعات و استراحت کافی از اهمیت زیادی برخوردار است. علاوه بر آن سینوزیت، فارنژیت، لارنژیت، برونشیت، پنومونی (ذاتالریه) اسامی عفونتهای مختلف بر اساس موقعیت و محل درگیر است و هر کدام درمان جداگانه دارند. در این مقاله از مرکز پارسیان مهرپرور به بررسی عوارض مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها می پردازیم و آنتی بیوتیک های طبیعی را معرفی می کنیم
آنتی بیوتیک چیست ؟
آنتیبیوتیک (به فرانسوی: Antibiotique) فراورده یا مادهای است که از یک میکروارگانیسم تولید میشود و میکروارگانیسمهای دیگر را از بین میبرد یا مانع رشد آنها میشود.
- آنتیبیوتیکها از دو راه طبیعی و ساختگی به دست میآیند.
- باکتریواستاتیک، که باعث توقف رشد سلول بیماریزا می شوند طبقهبندی میشوند.
- آنتیبیوتیکهای طبیعی از میکروارگانیسمهایی مانند قارچها و باکتریها گرفته میشوند.
- آنتیبیوتیکها به دو گروه عمدهٔ آنتیبیوتیکهای باکتریوسید، که باعث کشتن سلول بیماریزا میشوند.
موارد تجویز آنتی بیوتیک ها
- پیشگیری از گسترش بیماری عفونی ؛
- جلوگیری از وخامت یا خطرناکشدن بیماری ؛
- سرعت بخشیدن به بهبودی جراحت یا بیماری ؛
- جلوگیری از پدید آمدن عواقب ناشی از عفونت باکتریایی
عوارض مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان به صورت خودسرانه
مقاومت به آنتیبیوتیک یعنی میکروبهای بیماریزا که برای مبارزه با آنان آنتیبیوتیک استفاده میشوند، با جهش ژنی نسبت به این داروها مقاومت پیدا کنند و نسلهای جدیدی به وجود بیایند که نتوان با آنها مبارزه کرد.
عوارض آنتی بیوتیک های قوی
برخی از آنتی بیوتیک ها برای افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند یا خانم های باردار یا شیرده مناسب نیستند. فقط هرگز آنتی بیوتیک هایی را که برای شما تجویز نشده را مصرف نکنید و هرگز آنها را از یک دوست یا یک عضو خانواده “قرض نگیرید“. شایع ترین عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها بر دستگاه گوارش تأثیر می گذارد. این اتفاقات در حدود 10 درصد رخ می دهد.
عوارض جانبی آنتی بیوتیک هایی که بر دستگاه گوارش تأثیر می گذارند، عبارتند از:
- اسهال
- استفراغ
- درد شکم
- حالت تهوع
- نفخ و سوء هاضمه
- از دست دادن اشتها
این عوارض جانبی معمولاً خفیف هستند و باید بعد از اتمام دوره درمانی خود به خود از بین بروند.
تداخلات دارویی مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
مصرف همزمان داروهای قلبی و بعضی آنتی بیوتیک ها ممکن است کشنده باشد. یکی از این داروها اسپیرونولاکتون Spironolactone یا آلداکتون Aldactone است که نوعی داروی مدر است که از آن در کنترل نارسایی قلبی استفاده می شود. استفاده همزمان این دارو با آنتی بیوتیکی به نان کوتریموکسازول میتواند موجب بالا رفتن خطرناک میزان پتاسیم خون شود. بالا رفتن پتاسیم خون میتواند موجب نامنظمی ضربان قلب شود که میتواند واقعه بالقوه مهلکی باشد. محققان حدود ۲۰۶ هزار بیمار با سن بالای ۶۶ سال را که تحت درمان با اسپیرونولاکتون بوده اند را در مدت ۱۷ سال بررسی کرده و متوجه شدند که حدود ۱۲ هزار نفر از آنها فوت کرده اند. فوت ۳۴۹ نفر از این افراد در عرض دو هفته از مصرف همزمان کوتریموکسازول بوده است.
از کوتریموکسازول معمولا در درمان عفونت های ادراری استفاده می شود. هر دو این داروها میزان پتاسیم خون را بالا میبرند و مصرف همزمان آنها میتواند سطح پتاسیم را در حد خطرناکی بالا ببرد که تحمل آن برای یک فرد مسن با ناراحتی قلبی ممکن است امکان پذیر نباشد. مشکل دیگر مصرف همزمان اسپیرونولاکتون با آنتی بیوتیکی به نام سیپروفلوکساسین است که میتواند در افراد مسن بالقوه کشنده باشد.
معرفی ۴ آنتی بیوتیک طبیعی
آنتی بیوتیک ها یکی از پرمصرف ترین داروهاست این در حالی است که مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک علاوه بر آسیب رساندن به سیستم گوارشی باعث می شود سیستم ایمنی بدن کارایی خود را از دست بدهد اما چند نوع ماده طبیعی وجود دارد که خاصیت آن ها مشابه آنتی بیوتیک است بدون اینکه به سیستم گوارشی آسیب برساند.
مصرف آنتی بیوتیک های صنعتی در سالمندان به صورت بی رویه عوارضی را برای بدن بههمراه دارد. مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان بدون دلیل باعث ایجاد مقاومت میکروبها میشود. آنتی بیوتیک داروی مدرنی نیست . آنتیبیوتیکهای مصرفی بشر مانند بسیاری از آنتیبیوتیکهای فعلی از منابع طبیعی بهدست میآمدند. در ادامه این مقاله با آنتی بیوتیک های طبیعی بیشتر آشنا می شوید.
۱- عسل به عنوان یک آنتی بیوتیک خانگی
- عسل رطوبت باکتریها را از آنها خارج میکند و باعث میشود باکتری در اثر خشک شدن نابود شود.
- عسل درمانی مفید برای درمان زخمها، سوختگیها، بریدگیها، زخم بستر و پیوند پوست است.
- برای استفاده از عسل بهعنوان آنتیبیوتیک، آن را مستقیما روی زخم یا ناحیهی عفونی بمالید.
- غلظت بالای قند آن میتواند به متوقف کردن رشد برخی از باکتریها کمک کند.
- خاصیت آنتیبیوتیکی عسل به دلیل وجود هیدروژن پروکساید است .
۲- عصارهی آویشن یک آنتی بیوتیک طبیعی
شما نباید عصارهی آویشن را بخورید. عصارهی آویشن فقط برای استعمال خارجی کاربرد دارد. روغن همراه متداول برای عصارهی آویشن روغن نارگیل و روغن زیتون است. این عصاره میتواند به ویژه در برابر میکروبهای مقاومبه آنتیبیوتیک مفید باشد. پیشاز استعمال خارجی نیز حتما آن را با همان اندازه از روغن همراه مخلوط کنید.
توجه کنید افرادی که فشار خون بالا یا پرکاری تیروئید دارند، نباید از عصارهی آویشن استفاده کنند.
۳- عصارهی پونهی کوهی یک آنتی بیوتیک طبیعی
کارواکرول که در عصارهی پونه کوهی یافت میشود. این ماده خواص درمانی مهمی دارد که در صورت استنشاق، باعث تسریع بهبودی بدن میشود. عصارهی پونهی کوهی دارای خاصیت آنتیبیوتیکی، آنتیاکسیدانی، ضدویروسی، ضد قارچی، ضدعفونیکنندگی و ضددرد است. عصاره پونهی کوهی به درمان زخمهای گوارشی و کاهش التهاب بدن نیز کمک میکند. انتشار روزانهی بخار آب مخلوط با عصارهی پونهی کوهی در هوای اتاق تا زمانی که عفونت رفع شود به بهبود عفونت سینوسها و سایر عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی کمک کنید. توجه کنید که عصارهی پونهی کوهی را نباید بهصورت خوراکی مصرف کنید و بدون رقیق کردن روی پوست بمالید.
۴ – زردچوبه یک آنتی بیوتیک طبیعی جهت مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
زردچوبه برای مقابله با میکروبها و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده میشود. زردچوبه به پیشگیری از عفونی شدن زخم کمک میکند.
- یک قاشق سوپخوری زردچوبه را با ۵ تا ۶ قاشق سوپخوری عسل مخلوط کنید.
- آن را در شیشهای به دور از هوا بگذارید ، هر روز، 2مرتبه، نصف قاشق چایخوری از آن را بخورید.
۵ – زنجبیل جهت مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
زنجبیل یک آنتی بیوتیک طبیعی است و میتواند با گونههای متنوعی از باکتری مبارزه کند. زنجبیل تازه اثری ضدباکتریایی بر باکتریهای فاسدکنندهی مواد غذایی همچون سالمونلا دارد. زنجبیل یک آنتی بیوتیک طبیعی برای عفونتهای دستگاه تنفسی و بیماریهای پیرادندانی ازجمله لثه است. چای زنجبیل عامل پیشگیریکنندهی مناسبی در برابر عفونت باکتریایی است.
۶ -میخک یک آنتی بیوتیک طبیعی
مطابق سنتها از میخک برای درمانهای دندانی استفاده میشده است. امروزه تحقیقات نشان داده است که عصارهی آب میخک ممکن است در برابر بسیاری از باکتریها از جمله باکتری ای. کولای مفید باشد.
۷- سرخارگل
از این گل برای درمان عفونت های متعدد از جمله زخم، مسمومیت های خونی، دیفتری و بیماری های مرتبط با باکتری استفاده می شود. همچنین از این گیاه برای کاهش دادن زمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا و رفع علایم آن مانند گلودرد، سرفه و تب استفاده می کنند. بیشتر متخصصان داروهای گیاهی، مصرف این گیاه را برای تقویت سیستم ایمنی و مقابله با عفونت های بدن توصیه می کنند. این گیاه حتی خطرناک ترین نوع باکتری مانند استافیلوکوکوس اورئوس را که عفونت کشنده MRSA ایجاد می کند، از بین می برد.
۸ -نقره کلوئیدی جهت مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
قرن هاست که از این ماده به عنوان آنتی بیوتیک موثر استفاده می شود. قبل از سال ۱۹۳۸ و استفاده از آنتی بیوتیک ها، پزشکان برای رفع باکتری از طریق طبیعی از این ماده استفاده می کردند. آنتی بیوتیک ها می تواند به کلیه و عملکرد کبد آسیب برساند. در مقابل نقره کلوئیدی اثر کشنده روی میکروب ها دارد و بدون این که عملکرد سمی روی میزبان داشته باشد، این ماده می تواند میکروب های مقاوم به آنتی بیوتیک مانند MRSA , SARS و آنفلوآنزای مرغی را از بین ببرد.
۹ – سیر جهت مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
سیر حاوی ۲ ترکیب، آلیسین (اسید آمینه غنی از سولفور) و آلیفیز (آنزیم با پایه پروتئین) است. آلیسین ترکیب فراری است که پس از له شدن سیر تنها چند ساعت می ماند. یک پنجم آن پنی سیلین قوی است و خاصیت ضد قارچی و ضد ویروسی دارد. سیر به سلول های سفید خون کمک می کند تا با عفونت مقابله کند. سیر دارای خاصیت آنتی بیوتیک، ضد ویروسی، ضد قارچی و ضد میکروبی است. این آنتی اکسیدان طبیعی رادیکال های آزاد را از بین می برد.
۱۰ – روغن مرزنگوش جهت مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
- نتایج بیش از ۸۰۰ بررسی بر تاثیر درمانی این روغن تاکید می کند.
- این روغن بدون آسیب رساندن به باکتری های مفید، باکتری های بیماری زا را از بین می برد.
- این روغن حاوی ۲ نوع ترکیب به نام کارواکرول و تیمول است و خواص قوی ضد باکتریایی و قارچی دارد.
- کارواکرول می تواند عفونت های باکتریایی، عفونت های قارچی، ویروس ها، انگل ها، تومور و حساسیت را کاهش دهد.
درمان ضعف ناشی از مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
جهت تقویت بدن بعد از مصرف آنتی بیوتیک می توانید از برخی از مواد غذایی کمک بگیرید و عوارض های ضعف و گوارشی ناشی از مصرف آنتی بیوتیک را درمان کنید. برخی از مواد غذایی را می توانید در زمان مصرف آنتی بیوتیک بخورید و برخی از آنها را میتوانید بعد از مصرف آنتی بیوتیک بخورید. رژیم غذایی در زمان مصرف آنتی بیوتیک را برای سالمندان رعایت کنید تا دچار عوارض های جدی آنتی بیوتیک ها نشوند.
در ادامه مواد غذایی مناسب مصرفی در زمان و بعد از مصرف آنتی بیوتیک ها را معرفی می کنیم :
- ویتامین K
- پروبیوتیک
- پربیوتیک ها
- غذاهای تخمیری
- مواد غذایی فیبر دار
پروبیوتیک بعد از مصرف آنتی بیوتیک
پروبیوتیک ها می توانند برخی از عوارض ناشی از آنتی بیوتیک را برطرف کنند. پروبیوتیک ها ، میکروارگانیسم های زنده ای هستند که معمولا به عنوان باکتری مفید شناخته می شوند. آنها میتوانند به کاهش برخی از عوارض آنتی بیوتیک ها مانند نفخ و اسهال کمک می کنند. در حالی که تحقیقات در مورد پروبیوتیک ها و آنتی بیوتیک ها کامل نشده است اما نشان میدهد که مصرف پروبیوتیک ها راهی ایمن برای جلوگیری از اسهال مربوط به آنتی بیوتیک است. آنتی بیوتیک ها میتوانند باکتری های مفید را در پروبیوتیک ها از بین ببرند.پس بهتر است که آنها را به فاصله چند ساعت از هم مصرف کنید.
پریبوتیک ها در زمان مصرف آنتی بیوتیک
پریبوتیک ها مواد غذایی هستند که برای باکتری هایی که در میکروبیوم روده زندگی میکنند مفید میباشند. تغذیه باکتری های مفید قبل و بعد از مصرف آنتی بیوتیک ها میتواند به بازگرداندن تعادل در روده کمک کند.
برخی از غذاهای حاوی پروبیوتیک مانند :
- موز
- پیاز
- سیر
- کنگر فرنگی
- ریشه کاسنی
البته تولیدکنندگان گاهی پربیوتیک ها را به مواد غذایی ماست ، غلات و نان اضافه میکنند.
غذاهای تخمیری بعد از مصرف آنتی بیوتیک
غذاهایی که با روش تخمیری تولید می شوند می توانند منبع بسیار عالی از باکتری های مفید باشد و البته همه غذاهای تخمیر شده حاوی میکروارگانیسم ها هستند.در برخی از مواد مواد غذایی به دلیل فرایند گرما باعث می شود باکتری های مفید از بین بروند. مواد غذایی حاوی میکروارگانیسم ها با فرایند پخت ازبین می روند و به همین دلیل مواد غذایی که پخته می شوند نمی توانند حاوی میکروارگانیسم ها باشند.مواد غذایی تخمیری که حاوی پروبیوتیک زنده هستند شامل :
- کفیر
- ماست
- کیمچی
- کومبوجا
- ترشی خیار
- برخی از پنیر ها
- کلم آبپز یا رنده شده
ویتامین K در زمان مصرف آنتی بیوتیک
آنتی بیوتیک ها باکتری های بد را از بین می برند، اما در حین از بین بردن باکتری ها بد ، باکتری های خوب نیز ممکن است از بین بروند. برخی از باکتری ها تولید ویتامین K می کنند که بدن به این ویتامین نیاز زیادی دارد. برای اینکه بدن نیاز خود را به ویتامین K در زمان مصرف آنتی بیوتیک تامین کنند می بایست مواد غذایی حاوی ویتامین کا را مصرف کنید. مواد غذایی حاوی ویتامین K شامل:
- شلغم
- اسفناج
- جغفری
- کلم پیچ
- چای سبز
- برگ چغندر
- کلم بروکلی
مواد غذایی فیبردار بعد از مصرف آنتی بیوتیک
فیبر باعث می شود رشد باکتری های مفید را در روده تحریک کند و به همین دلیل مواد غذایی که فیبر بالایی دارند را نباید در زمان مصرف آنتی بیوتیک مصرف کنید. این مواد غذایی حاوی فیبر می توانند در جذب دارو در معده تاثیر بگذارند. بعد از پایان دوره مصرف آنتی بیوتیک، مصرف غذاهای پر فیبر باعث بازگشت باکتری های مفید و عملکرد صحیح گوارش می شوند.مصرف غلات می تواند بسیار مفید برای بازگشت باکتری های مفید باشند. مواد غذایی که حاوی فیبر بالا هستند شامل:
- لوبیا
- آجیل
- غلات
- عدس
- انواع توت
- کلم بروکلی
- نخود فرنگی
لیست آنتی بیوتیک ها
آیا مصرف آنتی بیوتیک در درمان کرونا موثر است؟
خیر. آنتیبیوتیکها هیچ تأثیری در جلوگیری از ابتلا به بیماریهای ویروسی ندارند و فقط در درمان عفونتهای باکتریایی مؤثر هستند. بیماری کووید-19 نیز عامل ویروسی دارد، بنابراین آنتیبیوتیک بر آن بیتأثیر است. آنتیبیوتیکها نباید برای پیشگیری یا درمان بیماری کووید-19 استفاده شوند. آنتی بیوتیکها فقط باید با تجویز پزشک برای درمان عفونتهای باکتریایی استفاده شوند.
خلاصه مطلب مصرف آنتی بیوتیک در سالمندان
یک کارشناس پرستاری سالمندان گفت: مصرف آنتیبیوتیکها برای سالمندان باید با تغذیه مناسب از جمله مصرف ویتامین C همراه شود. مصرف آنتیبیوتیکها در سالمندان به دلیل ضعف بدنی آنان میتواند توان جسمی یک سالمند را کاهش دهد که در این راستا سالمندان باید مصرف آنتیبیوتیک را دقیقاً مطابق با دستور نسخه پزشک انجام دهند. برخی تصورات غلط در سالمندان مبنی بر اینکه یک فرد بالغ و میانسال از یک آنتیبیوتیک استفاده کرده است و بهبود یافته است و یک سالمند نیز میتواند با مصرف آنتیبیوتیک بیماری خاص خود را بهبود دهد باوری نادرست است زیرا شاید در مواقعی مصرف آنتیبیوتیک در بدن افراد میانسال منجر به بهبود بیماری آنان شود ولی جسم سالمندان توانایی عوارض سنگین داروهای آنتیبیوتیک را نداشته باشد.